Owen Pallett: “Ik trek constant mijn gender in twijfel”

What Do You Think Will Happen Now? Met die track concludeerde Owen Pallett tien jaar geleden het verhaal van zijn plaat Heartland. Het lot van hoofdpersonage Lewis was onduidelijk en fans vroegen zich af of zijn verhaal ooit een vervolg zou krijgen. Na tien jaar krijgen we het antwoord in de vorm van Island. Tijd om met Owen te praten over dat album, literaire invloeden en identiteitsvragen.

Roland Barthes zei ooit: “Ik kom in mijn leven miljoenen lichamen tegen; van deze miljoenen wens ik misschien honderden; maar van deze honderden houd ik er maar één.” Zijn essay-reeks Fragmenten Uit De Taal Van Een Verliefde wist precies te vatten wat het gevoel van verliefdheid met je doet in een reeks monologen. Veertig jaar later keert dit idee terug in de (geestelijke) liefdesverhouding tussen Lewis en Owen in de fantasiewereld van het veertiende-eeuwse Spectrum. Lewis neemt de vorm aan het karakter wat zich op Heartland heeft ontdaan van de macht van zijn schepper Owen, maar gaandeweg het album keert hij hier toch weer naar terug. Wat volgt, is een lange, grimmige reis van zelfreflectie.

Pallett neemt op vanuit zijn appartement in Toronto. Het is te merken dat het hem wat doet dat hun album sinds een week uit is, maar dat enige vorm van fysieke ontvangst ontbreekt. Ook maakt hij zich zorgen over de gevolgen van de pandemie voor de samenleving. “Ik denk dat er geen eenwording is geweest, juist nu is de al bestaande tweedeling beter zichtbaar. Het creëert een scheiding tussen jong en oud. Een enorme golf van mensen boven de zestig maakt zich zorgen over hun leven. En mensen die de kinderen zijn van mensen ouder dan zestig verkeren in een positie waarin ze voor hun ouders moeten zorgen. De verschillen zijn behoorlijk zichtbaar geweest.”

De pandemie heeft een duidelijke invloed op de psychische gesteldheid. In zekere zin is het precies dat gevoel van isolement, angst en lijden wat de boventoon speelt op het album. Zo ook op het hartverscheurende middelpunt A Bloody Morning, waarop Lewis in dronken staat een zeilschip tot zinken brengt. Je zou denken dat deze ramp de soundtrack is van de pandemie, maar het is enkel toeval dat het precies op dit moment uitkomt. “Ik vind het grappig dat men het vooruitziend vond dat ik schreef over quarantaine en pandemie. De ironie is dat de regel die ik in dat lied zing, gaat over een ramp die mensen verenigt: ‘Surely some disaster will descend and equalise us / A crisis / Will unify the godless and the fearless and the righteous‘, helemaal niet is wat ik denk dat er is gebeurd. Het lijkt misschien vooruitziend, maar het tegendeel is waar.”

Identiteitsvragen en de fantasiewereld van Spectrum
Juist nu komt er een ander vraagstuk bovendrijven, één over identiteit en masculiniteit. “Iets waar ik veel over heb gelezen, is dat individuen, met name mannen, ontdekken dat hun isolement hen in een staat heeft gebracht waarin ze hun gender beginnen te bevragen. Ze beseffen zich dat ze misschien geen mannen zijn. Ik ben geïnteresseerd in dat vraagstuk: wat maakt het regelmatig sociaal contact zo krachtig, dat iemand die is geboren als man, afleidt van het besef van hun werkelijke identiteit? Ik vraag me af hoeveel van deze aanname van mannelijkheid een soort extensie is van het bestaan in een wereld.”

Genderqueers
Met die identiteitsvraag is Owen zelf ook bezig, zij identificeren zich namelijk als genderqueer. “Ik trek constant mijn gender in twijfel en vraag me af wat ik in vredesnaam ga doen. Ik beschrijf het aan mensen door te zeggen dat er iets moet veranderen: of mijn geest moet veranderen om het mannelijker te maken, of mijn lichaam moet veranderen om mezelf vrouwelijker te maken. Ik heb er veel over gelezen, maar wat me weerhoudt van een volledige transitie, is dat er niet veel is dat me aantrekt om me aan de andere kant van het spectrum te bevinden. Ik weet niet of ik tevreden zou zijn met borsten en vaginaplastiek. Ik ben blij met mijn presentatie in mijn lichaam, ik wil dat niet veranderen.”

In de weelderige fantasiewereld van Spectrum voelt Owen zich vrij om deze vragen te bezingen, al dan niet vanuit andere karakters. Daarbij is het volgens hen onvermijdelijk dat, wat Lewis meemaakt en hun eigen ervaringen, soms overeenkomen. “Maar ik voelde me veel comfortabeler om, binnen de constructen van een fantasieverhaal, te graven in de meer ingewikkelde dingen die ik voelde.” En soms ook letterlijk, want op Lewis Gets Fucked Into Space wordt de liefdesdaad niet onder stoelen of banken gestoken. “Het is een schitterend nummer over een liefdesspel, maar het werkt veel beter als het gezongen wordt in de context van een fictieve omgeving. Als ik dat liedje vanuit mijzelf had gezongen was het een stuk minder interessant geweest.”

Onderdelen van het DNA
Over dat nummer gesproken, de doordringende orkestratie op die track en het daaropvolgende —> (iv) zijn sterk beïnvloed door Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey. “Iemand had het online over de relatie tussen de componist Ligeti en 2001. Ligeti had een invloed op dit album, met name de manier waarop ik de orkestraties schreef. Maar niet alleen Ligeti, ook 2001 is van grote invloed. Het hele beeld van Lewis die rond de aarde zweeft (op Lewis Gets Fucked Into Space, red.), doet me denken aan het einde van 2001, wanneer David Bowman verandert in een starchild en boven de planeet zweeft. Ik hoopte dat het laatste deel, —> (iv), de luisteraar aan het moment zou herinneren waarop de ontsnappingscapsule Jupiter binnengaat, en de daarbij behorende iconische doordringende Legiti-orkestratie.”

2001 is al op vroege leeftijd diep doorgedrongen in Pallett zijn DNA. “2001 is mijn favoriete film, ik ben ermee opgegroeid. Toen ik vijf jaar oud was, brak ik in de zomer mijn been toen we op weg waren naar de dierentuin. Ik zat toen twee maanden in een rolstoel. Mijn peetvader bracht een videorecorder en videobanden van Wizard of Oz, Time Bandits en 2001 mee zodat ik films kon kijken terwijl ik herstelde. Ik heb 2001 wel honderd keer gezien. Het is alsof de geluiden van 2001 in mijn DNA zitten, niet alleen Ligeti, maar ook Chatsjatoerjan, Johan Strauss en Richard Strauss.”

Het wenselijke individu zit in je hoofd
Ook onderdeel van dat DNA is Fragmenten Uit De Taal Van Een Verliefde van Barthes, een serie epistolaire essays over de relatie tussen het zelf en het object van ons verlangen dat we al eerder aanhaalden. “Barthes stelt dat het individu dat je wenst, eigenlijk iets is dat in je hoofd zit. Zeg dat ik verliefd op je was, en bij je wou zijn. In Barthes optiek zou dat persoon met wie ik wilde zijn niet echt jou, maar een versie van jou zijn die ik hierboven (Owen wijst naar zijn hoofd) bij me hield.”

Met die gedachte schreef Pallett de bijzondere relatie tussen Lewis en Owen op Heartland en Island. “Ongeacht of Lewis een persoon is of niet, het punt is dat mijn relatie met hem intern is, het zit in mijn hoofd. En de relatie van Lewis met mij zit in zijn hoofd. Het is meer bedoeld om iets te beschrijven dat binnen een enkele eenheid gebeurt dan om iets anders.”

Onverklaarbare identiteiten
Vormde, naast Barthes, ook David Lynch een inspiratie voor de complexe karakters? “Ik houd gek genoeg niet van David Lynch, maar wel van Mulholland Drive (een van Lynch’s meest bekroonde films, red.). Wat vergelijkbaar is tussen mijn werk en dat van Lynch is een soort onverklaarbare identiteit. Lynch gebruikt veel dubbele karakters (zoals Bob en Leland Palmer in Twin Peaks, twee personages in hetzelfde lichaam, red.) en het is niet altijd duidelijk wie wie is. Dat vind ik leuk. Ik voel dat er een overeenkomst is met Lewis en Owen in zowel Heartland als Island. Met name dat het onduidelijk is of Lewis alleen mij is, of dat het iemand anders is, of Owen in mij vertegenwoordigd is, en of het de bedoeling is dat ik het ben of iemand anders.”

Island luistert door deze karakteropbouw weg als een filosofisch muzikaal verhaal: complex, soms zelfs onverklaarbaar. ‘This place is a narrative mess‘ was zelfs een gedenkwaardige lijn op Heartland. “Ik vind het leuk dat ik het zelf niet eens kan uitleggen. Het is bedoeld om een beetje dubbelzinnig te zijn. Ik zing op het nummer In Darkness: ‘A satellite mistaken for a planet / A planet for a satellite.’ Dat wil zeggen dat we niet zeker weten wat zal gebeuren. Ik weet niet zeker wat de satelliet is of wat de planeet is. En dat is bedoeld om te verwijzen naar de relatie tussen mij en Lewis, of Owen en Lewis, en dat het onduidelijk is wie de songwriter is en wie wat vertegenwoordigt.”

Het einde van Lewis?
Nu Lewis rondzweeft door de grote leegte van de ruimte, vraagt men zich af of dit het einde betekent van zijn narratief. Maar niets is minder waar, het verhaal is verre van uit. “Er zit een hint in het laatste nummer. Het woord kluizenaar in de tekst: ‘Let me be your anchorite‘ (laat me je kluizenaar zijn, red.) geeft een hint over waar Lewis hierna zal belanden.”

---