Ontdek Je Plekje: cultuur muziekgeschiedenis en New Fall Festival in Düsseldorf

In onze reisserie Ontdek Je Plekje nemen (gast)redacteurs je mee naar makkelijk te bereiken, onverwachte Europese steden waar je als muziek- en cultuurliefhebber volop aan je trekken komt. Dus toen we door New Fall Festival werden uitgenodigd om te komen ontdekken wat het Duitse Düsseldorf achter de façades van staal en glas te bieden heeft, wisten we het wel.

Tekst Robin van Essel
Foto’s Robin van Essel & Reiner Pfisterer

Als Rotterdammer (zoals ondergetekende) voel je je snel thuis in Düsseldorf: ook deze stad is in de Tweede Wereldoorlog effectief in de as gelegd en dus vanaf de grond toe opnieuw opgebouwd, vol abstracte en moderne architectuur. Met name in stadsdeel Medienhafen siert dit de oevers van de Rijn. Ook hier snijdt de rivier de stad in tweeën en is overspannen door meerdere moderne bruggen. Ook hier steekt een uitkijktoren als een naald ruim honderdvijftig meter boven de skyline uit. Ook hier ademt de stad rauwe én gepolijste creativiteit en ondernemerschap. Düsseldorf is een overzichtelijke, schone en compacte stad, waar je in een weekend gemakkelijk voldoende in kan duiken.

We zijn hier op uitnodiging van het New Fall Festival, waar we je eerder al aan voorstelden, en dat zich voornamelijk ’s avonds afspeelt. Genoeg tijd dus om te ontdekken wat deze stad nog meer te bieden heeft voor muziekliefhebbers!

The Sound Of Düsseldorf
Düsseldorf was in de jaren zeventig het thuis van een rauwe, immens creatieve en grensverleggende muziekscene. Het is de plek waar, geïnspireerd door de omliggende industrie van het Ruhrgebied, de esthetiek van de punk en de mechanische sound van de techno voor het eerst een verbond smeedden. Zo stond Düsseldorf aan de wieg van de Krautrock en de Neue Deutsche Welle, muziekstromingen die de weg plaveiden voor hele genres die we vandaag de dag nog steeds luisteren.

Het was de plek waar Ralf Hütter en Florian Schneider-Esleben van Kraftwerk voor het eerst hun ‘model’ zagen langslopen, die Bowie inspireerde om naar Berlijn te gaan, waar Andreas Frege van Die Toten Hosen voor het eerst met punk in aanraking kwam en waar Depeche Mode zijn coverart maakte. Dankzij de invloedrijke kunstacademie (de oudste en grootste van Duitsland) was de muziekscene hier bovendien bovengemiddeld artistiek, met een opvallende eigen stijl verweven met beeldende kunst en architectuur, en drukte destijds een zichtbare stempel op het culturele leven in de stad.

Voor wie diep in die muzikale historie wil duiken, is The Sound Of Düsseldorf een aanrader. Elke zaterdag nemen Michael Wenzel en Sven-André Dreyer, lokale muziekjournalisten en auteurs van het boek Keine Atempause: Musik aus Düsseldorf, je mee op een twee uur durende tocht langs allerlei plekken die een rol spelen in de muzikale historie van de stad. Je komt langs de locaties van bekende albumhoezen, legendarische studio’s, platenzaken, clubs en podia. De goed geïnformeerde Wenzel en Dryer zitten vol met vermakelijke anekdotes en laten tijdens de tocht ook muziek van lokale bands als Kraftwerk, NEU!, Die Toten Hosen, Rheingold en La Düsseldorf ongegeneerd hard over de meegebrachte bluetoothspeaker knallen. Enige puntje is dat je je naamvallen wel op orde moet hebben: hoewel de titel van de tour anders suggereert, is deze Duitstalig.

Legendarische clubs
Leuk die geschiedenis, maar: das war. Net als helaas in zo veel andere steden, moet je in Düsseldorf tegenwoordig eerst een laagje vernis wegkrassen voordat je die verhalen terugvindt. Met het verstrijken der jaren vestigde een grote financiële dienstverlenende sector zich in de stad. Het bracht de gentrificatie-drift mee die ook hier in volle hevigheid heeft toegeslagen. Zaken en welvaart zijn moeilijk te verenigen met de conventies van een tegencultuur met anarchistische trekjes. Clubs en concertzalen moesten plaatsmaken voor hotelketens, kantoren of appartementen. Gelukkig zorgt de rijke historie van de muziekscene hier er ook voor dat deze veerkrachtig is. Je kunt hem op de ene plek de kop indrukken, maar dan steekt ‘ie wel op een andere die kop weer op.

Zo bestaat de legendarische punkclub Stone im Ratinger Hof (Ratinger Straße 10) nog steeds, weliswaar als doorstart van de plek van weleer. Toen wij er waren, knalde de Duitse punk uit de speakers en waren de biertjes goedkoop; alsof de tijd heeft stilgestaan. We moeten bekennen dat we ook Green Day voorbij hoorden komen, waarschijnlijk om de aanwezige Engelse vrijgezellenfeesten tevreden te houden. Als je het wat authentieker wil, ga dan voor Salon des Amateurs (Grabbeplatz 4), een nachtclub onder museum Kunsthalle die zich qua legendarische status kan meten met de beste clubs van Berlijn en Keulen. Sinds de opening in 2005 was dit de club waar de dj’s voor het eerst midden in het publiek stonden en new wave en krautrock voor het eerst geschikt bleken voor de techno-dansvloer. Salon moest door achterstallig onderhoud vorig jaar de deuren sluiten, maar er werd pas vanuit het niets voor volgende week een re-opening aangekondigd.

Kunst en platen
We zeiden het al: de kunst- en muziekscene zijn maar op weinig plekken zo verweven als in Düsseldorf dankzij de grote Kunstakademie. Zo kan het dus zijn dat je in de metro (in station Heinrich-Heine-Allee) ineens onderdeel wordt van een muzikale kunstinstallatie waarvoor Kurt Dahlke, oprichter van de legendarische NDW-band DAF en net zo legendarische platenlabel Ata Tak, de muziek maakte. Ook vind je in de stad tien Säulenheiligen van kunstenaar Christoph Pöggeler: aanplakzuilen met daarop levensechte standbeelden zoals een vrouw in een trouwjurk of een vader met zijn zoontje op zijn nek. Ze zijn zo realistisch dat je elke keer je ogen niet helemaal gelooft.

Voor wie minder fan is van guerilla-art heeft de stad ook een aantal uitstekende musea. Vooral Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen (met locaties op de Grabbeplatz en Ständehausstraße) zijn de moeite waard, met verschillende moderne expo’s die de grens van audiovisuele visuele kunst opzoeken. Ook de moeite waard zijn de moderne schilderijen in het Kunstpalast (Ehrenhof 4) en de absurde beeldende kunst van de Kunsthalle (Grabbeplatz 4).

Met de handige Düsseldorf Card voor gratis openbaar vervoer krijg je bovendien bij de meeste musea korting of gratis entree. Meer weten what’s going on? Check het stadsmagazine The Dorf voor een actueel cultuurprogramma. Het is op Issuu beschikbaar in het Engels.

Ook voor de betere platenzaak kom je in Düsseldorf nog steeds aan je trekken. De tijden waar je onder de counter zeldzame punkplaten kon kopen in het legendarische Rock On zijn weliswaar voorbij, maar het lastig vindbare Hitsville (Wallstraße 21) is een goede vervanger. Het is de bekendste zaak van de stad, mede dankzij de eigenaar; de voormalige Ratinger Hof-dj Jürgen Krause. Je kunt hier op zoek in een verzameling van muur tot muur vol met goed gecategoriseerd vinyl, veel tweedehands, naar die ene NDW-parel. Rainking Records (Düsselthaler Straße 2) en Slowboy (Lindenstraße 186) zijn eveneens goede alternatieven. Electronica-liefhebbers moeten naar Beat Retreat (Ackerstraße 53).

New Fall Festival
Met New Fall Festival heeft Düsseldorf een bijzonder festival te pakken, en een extra aantrekkelijke reden om de stad te bezoeken. Het is een kleinschalig festival dat een beetje aandoet als een showcase. Deels is dat het ook: er staan ook panels, conferenties en thema-showcases op het programma. Uit de prominente aanwezigheid van de posters en programmaboekjes, die je overal in de stad terugziet, en grote aandeel lokale bands, rijst het vermoeden dat de gemeente diép in New Fall zit om de muziekscene van Nordrhein-Westfalen een boost te geven (en het toerisme naar de stad in de slipstream).

Dat stoort echter totaal niet. New Fall profileert zich als ‘festival voor muziekliefhebbers, niet voor muziekverslinders’. Hier geen bomvolle blokkenschema’s, maar vier dagen lang één tot vier volwaardige shows en showcases per dag, op diverse fraaie locaties rond cultuur-hotspot de Ehrenhof.  Het idee is ongetwijfeld dat je middels de ‘gewone’ headliners – dit jaar Allah-Las, Apparat, Roosevelt en Nils Frahm – zo ook wat lokaal talent meepakt. Die zijn soms een beetje hit & miss. Maar toch: de fijnste shows die het weekend zien, zijn de licht-psychedelische indie van Suzan Köchner Supraphon, singersongwriter-waar-wij-nog-nooit-van-hadden-gehoord-maar-heel-veel-Duitsers-wel Antje Schomaker en de zonnige maar razendknappe slackerpop (ja, we wisten ook niet dat Duitsers dat konden maken) van The Mañana People.

Net als Düsseldorf zelf, is New Fall net effe anders dan je gewend bent. Maar ook, dankzij het bescheiden programma en bezoekersaantal, juist heel erg relaxt. Dankzij de inbedding die het festival heeft in de stad en de bijzondere locaties waar het plaatsvindt is het absoluut een heel goede reden om Düsseldorf specifiek in het tweede weekend van oktober te bezoeken.

Bier in de Altstadt en Instagrammable eten
Je zou het haast vergeten, maar je bent in Duitsland. We associëren meestal de zuidelijke provincie Beieren met bierhallen, lange tafels en volle pullen, maar hun Rheinische landgenoten kunnen er ook wat van. Die Toten Hosen noemden de binnenstad van Düsseldorf in Der Altbierlied ‘de langste bar ter wereld’ en dat is niet overdreven: het centrum telt ruim 260 bars, waarvan vele een eigen variant van het lokale, donkere Alt-bier brouwen, dat met tientallen glazen tegelijk door de obers op enorme dienbladen non-stop getransporteerd wordt naar de schijnbaar onstilbaar dorstige bezoekers. Vooral de Flinger Straße, Ratinger Straße en Bolkerstraße veranderen na werktijd in een immense blockparty die tot in de kleine uurtjes doorgaat.

Stoppen om te eten hoeft ook niet trouwens. De vele Brauereien daar, zoals de Im Füchschen, Zum Schlüssel, Zum Schiffchen of Zum Uerige, zijn van die stereotype Duitse bierholen en serveren voer dat meer dan uitstekend fungeert als bodempje voor nog meer bier. Lokale specialiteiten zijn Schweinehaxe (geroosterde varkensenkel) en Sauerbraten (zuur stoofvlees), uiteraard geserveerd met overdaad aan zuurkool, rodekool en aardappels. Erg subtiel is het allemaal niet, maar hé: je bent in Duitsland.

Mocht bovenstaande niet je ding zijn, geen nood. Net als in andere grote Duitse steden heeft de jongere generatie weinig op met de twijfelachtige dieetkeuzes van zijn ouders. En dus struikel je in Düsseldorf over hippe, moderne cafés waar je naast een bakkie espresso of flat white ook gewoon een prima Instagrammable avo-toast of açai bowl kunt krijgen. Probeer ook vooral de (wel traditionele, maar stuk lichter verteerbare) Halve Hahn die je overal op de kaart vindt: twee stukken vers roggebrood met hüttenkäse, zilveruitjes en mosterd. Café Velvet (Stresemannstraße 8) in het centrum was een erg aangename plek voor een cafeïnepauze en ook op de hipsterfähige Lorettostraße (vlakbij Medienhafen) vind je veel vintagezaken en cafés, waarvan Greentrees (Lorettostraße 54) onze favoriete koffie serveerde.

Voor lunch is de markt op de Carlzplatz een aanrader. Naast marktkraampjes met vers fruit, groente, vis en vlees vind je hier allerlei street food, dat je opeet aan een van de lange statafels. Voor je avondmaal kun je vertrouwen op de enorme Japanse community van Düsseldorf, die heeft gezorgd voor ongeveer een miljoen ramen noodle-bars die je overal in de stad ziet. De nu ook in Nederland gevestigde keten Takumi (Immermannstraße 28) is hier begonnen als piepkleine zaak.

Hoe kom je er?
Bespaar je de vliegschaamte en pak gewoon de trein of bus, waarmee Düsseldorf ook lachwekkend snel te bereiken is vanuit Nederland. Met NS International sta je vanuit Utrecht binnen twee uur op het Hauptbahnhof. De Deutsche Bahn heeft een rechtstreekse intercitybusdienst tussen Antwerpen, Eindhoven en Düsseldorf. Ook andere aanbieders zoals BlaBlaBus en Flixbus rijden vanuit het hele land al dan niet direct naar de stad.

---