Live

De zondag van Le Guess Who?: ‘je had erbij moeten zijn’


11 november 2019

Op de dag van de Heer daalt er in Utrecht opnieuw een bijzonder gezelschap neer. Klanken van heinde en verre weerkaatsen in de echokamer die de Domstad het hele weekend vormt. We duiken er nog één keertje goed in, om al onze zintuigen op de proef te stellen voor de zondag van Le Guess Who?. Een festival waarvan je na al die jaren eigenlijk nog steeds niet kunt geloven dat het bestaat.

Tekst Mick Arnoldus & Ricardo Jupijn

Lees hier ons verslag van de donderdagde vrijdag en de zaterdag!

De samenkomst van bezoekers uit 61 landen, de honderden grensverleggende artiesten die in kerken, theaters en musea spelen, met als epicentrum de unieke muziek-kolos van TivoliVredenburg die dit jaar beter is ingedeeld dan ooit. Zoveel bijzonders op zo’n klein stukje planeet, nog steeds zitten we weleens verbaasd om ons heen te kijken. Het lijkt wel een droom.

De zondag van Le Guess Who? is er eentje van onbeschrijfelijke werelden, waarin tijd en ruimte verloren leken te gaan in verbluffende performances waar je mond steeds verder van open gaat hangen. Echt, je had erbij moeten zijn.


Foto’s: Tim van Veen

‘Het graf gaapt, de tijd zoemt en nergens is redding’, schreef Reve in andere tijden. Een waarheid die je in je meedraagt met elke hartslag. Zodra we onze dag beginnen in TivoliVredenburg en de Grote Zaal betreden, lopen we door de statige poorten van Nivhek. Het project van Liz Harris, ofwel Grouper, die dit jaar het album After His Own Death / Walking In A Spiral Towards The House uitbracht. Een borrelend en ondergronds schimmenrijk waar geen weg meer terug is.

We betreden vanavond de pikzwarte wereld van Nivhek waar een bevroren sluier overheen hangt. De donkere stoffige aarde loopt door in de aardedonkere hemel. Het is een plek zonder ruis of beweging, een woestijn zonder kleuren met her en der gehavende zuilen die aan een oude beschaving doet herinneren. We lopen door tot we bij een zwart en rimpelend meer komen en een in zwart gekleed figuur ontwaren in deze vergeten omgeving. Haar haren vallen voor en achter over haar schouders, ze zegt niets en vanaf de andere kant van het meer rollen er brekende geluiden langs je heen. Er ligt een bootje achter haar, je weet dat je mee moet gaan, naar de overkant. Herinneringen uit een andere eeuw schieten door je hoofd, de zeilen gaan langzaam omhoog, op weg naar een eeuwig leven in duisternis. De redding van deze wereld is nabij. (RJ)


Foto: Tess Janssen

Na een minuscule vertraging vanwege wat technische probleempjes begint Negativland aan zijn set. De Pandora blijkt over een uitmuntende surround-set te beschikken, vanuit alle hoeken komen de stemfragmenten langs die de absurditeit van de huidige digitale wereld blootleggen. ‘Uitleggen’ zou hier misschien beter passen. Voor een act die beschreven wordt als maatschappijkritisch is de kritiek wel erg voor de hand liggend. Ja, bedrijven verzamelen allerlei data over ons. Ja, het grootste mediabedrijf maakt zelf geen content, de grootste hotelketen op aarde heeft zelf geen hotels en Alibaba is de grootste winkel zonder inventaris. Negativland maakt er wat moois van met zijn live in elkaar gezette muzikale omlijsting, maar wanneer we nou het niveau van een eindexamenexpo op de kunstacademie ontstijgen, wordt niet duidelijk. (MA)


Foto: Erik Luyten

Even spieken in de Hertz dan maar, bij DNA? AND?. Door verstandelijk beperkte kinderen onder begeleiding van een paar volwassenen te laten experimenteren probeert het collectief uit Oslo muziek in haar puurst geïmproviseerde vorm op te roepen. Curator Jenny Hval zet al heel het festival acts neer die de grens van wat muziek vermag verleggen: ook hier word je weer uitgedaagd. Het is een uitstekend voorbeeld van het idee dat je op Le Guess Who? werkelijk alles kunt verwachten. (MA)


Foto: Erik Luyten

Een stuk gaangbaarder is Roberto SOLO Fonseca. De gelouterde pianist uit Havana maakt van Cloud Nine een intieme jazzbar, waar de afstand tussen publiek en muziek zo klein mogelijk is. Als je de zaal kunt laten klappen op iets wat niet een vierkwartsmaat is, weet je dat je haar te pakken hebt. Met een podiumbezetting die één voor één aangevuld wordt met bas en drums barst het feest los. Het is haast een verademing te noemen op dit festival, even ouderwets iets beluisteren wat je oma ook nog zou begrijpen. Op een bijzonder hoog niveau, dat mag gezegd worden. (MA)


Foto’s: Jelmer de Haas

Al wordt het concert van Holly Herndon aangedreven door vernieuwende technologie, niets is zo fucked up als een afgaande telefoon tijdens een show. Het kan je zomaar uit het moment halen, de hele setting ineens compleet banaal maken. ‘Wat waren we hier ook alweer aan het doen?’ Net als de lullo’s die ontelbaar vaak een plastic bekertje over de hardhouten vloer laten stuiteren. Maar goed! Bij Herndon is zo’n moment als een glas water dat in de zee valt, het is zo intens dat de wereld om je heen lijkt weg te vallen en je volledige aandacht op wordt gezogen door wat er op het podium gebeurt.

Met drie zangeressen aan haar zijde en het AI-systeem dat Herndon speciaal ontwikkelde voor haar PROTO-project (waarover we eerder schreven), maken de adembenemende visuals het af in de achtergrond. Vanuit de verte in een walmend moeras zien we een dystopische stad nasmeulen en twee ondefinieerbare reuzen vechten terwijl de meest bizarre vocalen je achterover drukken. Als een koor dat psalmen tot robot-Jezus lijkt te zingen, voeden ze het AI-systeem dat uit zichzelf een vijfde muzikant wordt en improviserende klanken door de Ronda laat galmen die je hersenen nog helemaal niet kunnen verwerken. Terwijl ik door de zaal loop onder begeleiding van pompende beats, zie ik iemand die ik al tien jaar ken, maar ze is zo diep gezonken in de show gezonken dat ze mij niet herkent, en ik maar doorloop. (RJ)


Foto: Rogier Boogaard

Tijdens de soundcheck lees ik de laatste bladzijden van een Louis Couperus-boek. Toepasselijk hoe dingen vergaan en ergens anders weer tot leven komen, bijvoorbeeld tijdens een show van Cate le Bon. ‘I hope you like saxophones’, zegt de muzikante na een paar nummer gespeeld te hebben. Op haar nieuwe album Reward krijgen de oude instrumenten een flinke rol toebedeeld en vanavond wordt er dan ook lekker hoekig geblazen in de verwrongen Picasso-indie van Le Bon. Met glas-in-lood gegoten liedjes en verhalen, straalt de liefde en de aandacht door haar minutieuze liedjes als de band de zon laat schijnen en de taferelen tot leven komen.

Foto: Erik Luyten

Met open mond zit een knettervolle Ronda naar een koper en rood gekleurd podium te staren. De zeskoppige band heeft het publiek op deze laatste avond van het festival volledig in de greep, er is niemand die nog ergens anders aan denkt, compleet verdoofd door de uiterst secuur gespeelde muziek. Het arsenaal aan instrumenten is meegegroeid met de muzikale kwaliteiten van de Welshe muzikant, rondom haar blaast de band lucht in de wereld die Le Bon geschapen heeft, waar ze als bandleider en dirigent als een pilaar in het midden staat. Liggend op haar eigen klanken speelt ze met haar schitterend gedecoreerde en keurig onderhouden liedjes, als een koningin die uitkijkt over haar tuin vol goddelijk stralende kleuren met bloemen die richting de hemel groeien. (RJ)


Foto: Tim van Veen

Helaas moeten we The Ex aan ons voorbij laten en ook bij Michele Mercure staan de mensen op een hoopje vlak na de zaalingang. Dan maar even genieten van het goede aanbod aan eten in de foyer. Met een lichtinstallatie als achtergrond weten we de Ethiopische keuken zeker te waarderen. Over Afrika gesproken: Fatoumata Diawara staat op punt van beginnen in de Grote Zaal. Het is een doodzonde om een heel continent over één kam te scheren natuurlijk, zeker bij een grootheid als deze. Diawara heeft al met vele grootheden van vele andere continenten samengewerkt, en de set van haar en haar band is dan ook van grote kwaliteit. Pan-Afrikaanse folk, gebracht met een flair alsof ze elke avond in een zaal als deze staat. Dat is waarschijnlijk ook gewoon zo. (MA)


Een nog nooit eerder en verder ook nooit meer voorkomende samenwerking sluit de Hertz af. Kevin Martin (The Bug), een van de curatoren van dit festivalweekend, deelt het podium met Hatis Noit. Bij de ingang worden er oordoppen uitgedeeld. Als die moeite genomen wordt, nemen we ze maar wat graag aan. Op het podium staan een paar torenhoge versterkers vóór de digitale instrumenten naar het publiek gericht. De zaal wordt gevuld met, zoals vaker dit weekend, lang meanderende drones waarvan vooral de bassen je neusvleugels doen flapperen. De voordracht van Hatis Noit hypnotiseert en de fysieke ervaring van de inderdaad knalharde klanken van Martin drukken je in de stoel. Hoewel je mag zeggen dat het aanbod vandaag het geduld van de bezoekers op de proef stelt, is zo’n concept mits goed uitgevoerd, absoluut de moeite waard. (MA)