De volgende golf komt uit België: vijf keer steengoede bijna-jazz

Of je nu een hardcore jazzliefhebber bent of alleen af en toe met je vingers knipt, er zijn een paar scenes in Europa waar je op de betere festivals niet meer omheen kunt. De Londense scene beschreven we al uitgebreid in ons magazine vorig jaar. De Scandinavische sound vol dromerige klanken sluiten we al sinds Esbjörn Svensson in ons hart. Maar laten we het vandaag eens over onze directe buren hebben.

In België gebeurt namelijk genoeg spannends dat het bespreken waard is. Om te beginnen komt Adolphe Sax, de uitvinder van de (verrassing) saxofoon uit Wallonië. In 1983 nam Chet Baker voor het Brusselse Igloo Records een plaat op met bassist Jean-Louis Rassinfosse en gitarist Philip Catherine. En natuurlijk is Brussels Jazz Orchestra een van de beste bigbands van Europa, maar zo klassiek is de Vlaamse jazz echt allang niet meer.

Wat zijn een paar highlights van dit moment? Waar kun je die binnenkort live spotten? En, ook niet oninteressant, wat kunnen Nederlandse cats van de Vlamingen leren?

Muzikale conventies
De New Wave of Belgian Jazz, zoals de recente ontwikkeling in de hippe scene ook wel genoemd wordt, kan veroorzaakt worden doordat onze zuiderbuurtjes het gewoon wat minder nauw met muzikale conventies nemen. In Nederland staat de jazzscene, heel eerlijk gezegd, met name internationaal toch veelal bekend om swing, bop en andere stijlen die je in hun puurste vorm niet direct in de hitlijsten of voor een zaal vol jongeren tegen zult komen.

Op een bijeenkomst in het Amsterdamse Bimhuis zei Lobke Aelbrecht, onder andere van Kunstenpunt Vlaanderen, al eens: “Vlamingen beginnen met spelen en kijken vervolgens wel hoe het uitpakt, terwijl het bij Nederlanders vaak andersom werkt.” Voor verrassende wendingen en experimenten moeten we dus eerder bij de Vlamingen zijn, lijkt het. Dat is aan deze tips alvast te horen, dus ga ze checken!

Allicht een van de bekendste acts van dit moment is Nordmann, met saxofonist Mattias De Craene aan het roer. Jazz, rock, elektronica en een bij vlagen lekker donkere dosis liefde voor cinematografie doet het goed in ons kikkerlandje; het vijftal is getekend bij Earth Beat Agency (Otoboke Beaver, Roberto Fonseca) en jaste er als een van de eerste Vlaamse jazz-fusionbands in 2018 een mooie clubtour doorheen. Op 15 oktober doet de band dat in BIRD trouwens nog eens dunnetjes over.

De mannen komen uit Gent en terwijl deze stad geen directe ondersteuning biedt, is er wel indirecte hulp, door hun managementkantoor bijvoorbeeld te voorzien van betaalbare (goedkope!) huisvesting. Er is bovendien een systeem waar projectsubsidies als kunstenaar kunnen worden aangevraagd, en waar je ook voor een album, een tour en allicht voor een ondersteuning in buitenlandse reizen en optredens terecht kunt, dat heet Punctuele Subsidie.

Deze subsidie helpt Gentse musici in beweging te houden, en De Craene zelf zit ook niet stil; dit jaar brengt hij een soloplaat uit vol ‘filmmuziek die niet bestaat’. Patterns For (A) Film, zoals het project heet, werd op de Gameboy-geluiden na enkel met zijn saxofoon gemaakt, maar gaat gepaard met een VJ-set vol visuele ontdekkingen.

Ook Dans Dans mag op je lijstje niet ontbreken. Al dansen de psychedelica en blues wat eerder je speakers uit dan de jazz, ook dit trio kan onder jazzliefhebbers op enthousiaste reacties rekenen. Voilà, Tom Waits houdt ook van improvisatiemuziek.

Als we verder de wereld in trekken komen we BRRZZVLL of Brazzaville zo u wilt, tegen. Het zevenkoppige stel brengt een stevige partij funk en (afro)beats mee. Dat mag ook wel, als je vernoemd bent naar de hoofdstad van de Congo, toch? De Belgen werken graag samen met sterke frontmannen, zoals hiphop-MC en dichter Amir Suleiman en schrijver, spoken word-artiest en muzikant Anthony Joseph. Die laatste houdt er overigens zelf ook niet onverdienstelijke projecten op na, met onder meer Keziah Jones en Archie Shepp.

Mijn persoonlijke favoriet, John Ghost, schurkt misschien nog wel het dichtst tegen jazz noir aan. Een genre waar liefhebbers van Twin Peaks (Angelo Badalamenti!) en Bohren & Der Club of Gore van in hun Baudelaire-bladerende handjes gaan knijpen, zeg maar. Samples, cinematografie, klassieke muziek, en ja: wel degelijk jazz. Mij mag je er alvast voor wakker maken. Wanneer komt de film uit?

Tot slot is van alle aanraders Dishwasher_ misschien nog wel de jongste aanwinst. Het goedlachse trio beschrijft zichzelf het liefst als ‘jazz for the non-believers‘ ofwel ‘electronic krautjazz‘ en daar is geen speld tussen te krijgen.

Er valt bij de zuiderburen dus een hoop leuks te ontdekken en als je naar alle bands hierboven luistert, en je checkt hun tourdata nu we allemaal weer zo’n beetje de weg op mogen, zul je ook zien dat er toch echt meer Belgische experimentele bands de grens over naar Nederland komen dan andersom. Waarom?

We zullen proberen dat zo onbureaucratisch mogelijk uit te leggen. De verzamelwebsite Belgianjazz.be presenteert maar liefst ruim 130 clubs, festivals, organisaties, conservatoria en mediabedrijven, die zich (gedeeltelijk) op jazz richten. Er valt dus flink wat te halen in het Belgische jazzland. De Vlaamse overheid subsidieert zelf projecten, maar steunt op haar beurt ook maar liefst negen amateurkunst-organisaties waarbij hulp gezocht kan worden.

De Belgische auteursrechtenorganisatie, Sabam, biedt onder bepaalde voorwaarden ook ondersteuning voor een nieuwe release, een promotie of een project in het buitenland. Daarnaast helpt JazzLab.be met het organiseren van tours, biedt het productiehuis workshops en netwerkmogelijkheden aan en biedt JazzLab als platform de mogelijkheid aan Belgische jazzbands om zich te presenteren aan (inter)nationaal talent middels tal van samenwerkingen. Elke stad heeft bovendien zijn eigen jazzpodia en -infrastructuur; en dan bedoelen we niet dat er toevallig één jazzkroegje is. In Brussel heb je bijvoorbeeld het Brussels Jazz Weekend, Brosella, Brussels Jazz Festival, Django Follies voor de gypsyliefhebbers en het River Jazz Festival.

Waar je ook bent in België, er zijn voor acts op ieder niveau mogelijkheden om te groeien. Kortom: of je nu geld of nieuwe fans zoekt, de Belgen hebben overal aan gedacht.

Je ontmoet John Ghost, Dishwasher_ en Mattias de Craene, die voor het eerst in Nederland zijn soloplaat presenteert, ook op Mondriaan Jazz op 9 oktober in Den Haag. Voor liefhebbers van experimentele muziek kom je daar ook bijvoorbeeld Timo Lassy (FIN) en Y-OTIS (DE) tegen. Nordmann trekt de week erna, op 15 oktober, naar BIRD in Rotterdam.