Toekomstmuziek: ben je klaar voor het virtuele concert van de toekomst?

De zon breekt weer door in muziekland en we durven bij The Daily Indie weer voorzichtig naar de toekomst te kijken. Vandaar dat we onszelf deze weken buigen over hoe die toekomst er eigenlijk uitziet: toekomstmuziek, dus. Na de feature over de toekomst van streaming via de blockchain met Audius, kijken we vandaag naar de toekomst van onze favoriete bezigheid: liveshows.

Tekst Valerie van Hazendonk

Vraag en aanbod van liveshows namen afgelopen jaren enorm toe. Tours en festivals werden groter, ticketprijzen hoger en bedrijven zoals Mojo en Live Nation groeiden als een gek. Dit kwam allemaal rap tot stilstand toen Covid-19 zijn entree maakte. Bij de pakken neerzitten was echter geen optie, dus vooral aan het begin van de pandemie werden social media overspoeld met liveshow-alternatieven. Livestreams waren onder zowel amateurs als professionals snel favoriet, al werd al vlug duidelijk dat het geen waardige vervanger was voor een intense liveshow. Maar iets was toch beter dan niets, of zat er meer in? Sommige grotere artiesten namen het nog een stapje verder en verplaatsten hun shows naar de virtuele werkelijkheid, wat niet nieuw was, maar in deze pandemie opeens wel 28 miljoen man aan publiek trok. Is VR de toekomst?

Fortnite
In 2020 vond van 23 tot en met 25 april Astronomical plaats, in online battle royale-game Fortnite; een virtueel concert van rapper Travis Scott, dat diende om zowel een nieuw nummer als Scotts samenwerking met de game te promoten. Drie dagen lang vonden er op verschillende tijdstippen optredens plaats die ongeveer vijftien minuten duurden. Spelers die de optredens bezochten, kwamen terecht in een virtuele wereld waar een enorme Travis Scott-avatar zich een weg baande door trippy, Astroworld-geïnspireerde visuals, die nooit nagedaan zouden kunnen worden in het ‘echte leven’.

Een ‘echt’ optreden?
Maar of dit écht een optreden te noemen is, valt te betwisten. Bezoekers konden alles door middel van hun avatar van dichtbij meemaken, maar Scott deed niks live; alles was vooraf opgenomen. Bij een regulier concert zou dat een doodzonde zijn, maar het lukte de uit de kluiten gewassen interactieve videoclip om 28 miljoen unieke spelers te trekken. Misschien als je het spel toch al speelt, is het een kleine moeite om een speciaal evenement te checken. En als het al een grote userbase heeft, maakt dat het des te gemakkelijker om een artiest aan een grote, vaak relatief jonge, groep te introduceren. In ieder geval, de gevolgen van de concerten waren al snel zichtbaar voor de rapper. Scott verzamelde in die periode 1,08 miljoen nieuwe Instagram-volgers en zijn muziek op Spotify werd 81,9 miljoen keer gestreamd. Andere interessante gevolgen waren dat de vraag naar concertkaarten rap steeg (met 419%) en dat een van de gepresenteerde singles diezelfde week al bovenaan de Billboard Hot 100 stond.

Fortnite is vooral een schietspel en dat heeft eigenlijk niks te maken met muziek en optredens. Maar games worden meer en meer als sociale plaatsen behandeld, in plaats van als enkel spelgericht tijdverdrijf. Games zijn simpelweg een aantrekkelijke en vooral toegankelijke plek om sociaal contact te vinden, al helemaal in tijden van Covid-19. En de samenkomst van videogames en muziek is niks nieuws: in 2003 was het bijvoorbeeld al mogelijk om in de online virtuele wereld Second Life het geluid van een live optreden te streamen en zo je eigen concerten te organiseren voor virtuele menigten.

Concerten tot leven wekken
Wat wel van deze tijd is, zijn de nieuwe technieken om een virtueel concert tot leven te wekken. Dit zien we terug in bedrijven zoals Wave, een startup die gebruik maakt van motion capture-technologie om de lichaams- en gezichtsbewegingen van artiesten te volgen, terwijl zij in het echte leven aan het optreden zijn. Dit wordt dan vertaald naar een virtuele avatar, die optreedt in een door Wave gecreëerde digitale wereld. Vervolgens worden deze virtual reality-concerten voor zowel het Steam- als het Oculus-platform aangeboden. Publiek kan als 3D-karakter midden in de show staan en het in first person meemaken door middel van een VR-bril en koptelefoon. Doordat deze shows compleet virtueel plaatsvinden, zijn er nog steeds oneindige mogelijkheden om de shows zo extravagant mogelijk te maken, maar door gebruik van de VR-headset is het nu ook mogelijk voor publiek om in een positie te staan die daadwerkelijk iets weg heeft van de échte ervaring.

Toch liep Wave al snel tegen problemen aan. De ontwikkelingen van de VR-industrie gaan langzamer dan men hoopte, grotendeels vanwege de kosten. Een VR-headset is nou eenmaal flink aan de prijs en het is daarom niet iets wat het gemiddelde huishouden in de kast heeft liggen. Omdat er weinig vraag naar is, zijn er weinig VR-ontwikkelaars, waardoor de hardware weer duur blijft en de vraag laag. Wave koos er dus voor om door te gaan met enkel livestreams, wél met dezelfde motion capture-technologie voor de artiesten, zodat het concert nog steeds plaats kan vinden in een virtuele wereld, die tot in het detail vormgegeven kan worden. En daar ziet men wel iets in. Zo verzorgde Wave bijvoorbeeld het interactieve, virtuele live-concert van The Weeknd voor TikTok.

Live meekijken in VR
De startup MelodyVR pakt het anders aan. Zowel in de studio als op locatie neemt het bedrijf liveoptredens van artiesten op met 360º graden virtual reality camera-installaties, waardoor het in first person vanuit allerlei hoeken te zien is. Deze optredens kun je bekijken via een streaming-app, die zowel beschikbaar is voor je telefoon als voor een VR-headset. Dit biedt publiek in ieder geval de optie om een optreden te bekijken op een manier die niet eerder mogelijk was. Men kan zich als het ware door de ruimte naar verschillende cameraposities ‘bewegen’ en artiesten van dichtbij zien. MelodyVR biedt dit zelfs live aan, wat zou betekenen dat je niet eens meer een concertkaartje zou hoeven kopen om live aanwezig te zijn. Maar een vervanging van de live-ervaring wil MelodyVR niet zijn. Het bedrijf streeft er naar om een interessant alternatief te bieden voor wanneer je, om welke reden dan ook, niet aanwezig kunt zijn bij een liveshow. Ook wil het artiesten meer creatieve opties bieden.

Misschien vind je het maar een gimmick om een liveconcert op deze manier te bekijken. Je kunt toch immers ook gewoon een video op YouTube bekijken? Maar dat het toch een andere ervaring biedt, blijkt uit hoe veelbelovend de bedrijven lijken. MelodyVR heeft samenwerkingen met grote platenlabels zoals Universal, Warner en Sony en het heeft sinds kort ook streamingservice Napster overgenomen. Het bedrijf heeft als doel om als een van de eerste de volgende generatie muziekdiensten te lanceren door een muziekentertainment platform aan te bieden, dat visuele inhoud en muziekstreaming combineert.

Vaker online
Elk bedrijf lijkt het net iets anders aan te pakken. Zo focust Fortnite zich bij het Travis Scott-evenement op de visuele en interactieve ervaring voor de gamers als avatar in de game. Dat is niet geheel onredelijk, aangezien dat is wat een game karakteriseert. Maar het live-aspect blijft links liggen. Wave voegt de interactieve fantasiewereld middels avatars en het live-aspect samen met zijn technologie, maar heeft niet de middelen om dit door te zetten. En MelodyVR zet de fantasiewereld en het interactieve opzij om publiek rechtstreeks een concert te bieden, wat met een VR-headset voelt alsof je er zelf bij bent.

Of de ene manier beter is dan de andere weten we niet: alle drie hebben hun eigen voordelen. Wat wel overduidelijk is, is dat geen van deze opties een vervanging is voor een liveoptreden, hoe weinig opties we tijdens de pandemie ook hadden. Maar je kunt je afvragen of dat ook de bedoeling is van deze bedrijven. Het zijn toevoegingen, middelen die ongetwijfeld in toenemende mate gebruikt zullen worden voor de promotie van muziek. Want wel of geen pandemie: we spenderen uren per dag online en het is steeds lastiger om mensen te prikkelen. Social media zijn visueel zo sterk ingericht dat de muziekindustrie niet achter kan blijven.

We twijfelen er niet aan dat we in de toekomst artiesten in toenemende mate en op verschillende manieren online tegen gaan komen. Of het nu Fortnite, Wave en MelodyVR zijn die een nieuwe tijd van muziekstreaming weten in te luiden of niet; we zouden niet verbaasd zijn als we deze nieuwe technologieën langzamerhand gaan omarmen wanneer bijvoorbeeld VR-headsets betaalbaarder worden en iedereen de mogelijkheden optimaal kan benutten.