Alex Giannascoli, beter bekend als (Sandy) Alex G, bracht 13 september zijn nieuwe album House Of Sugar uit bij Domino. Het is zijn negende album en derde bij dat label. Waar de Amerikaan eerder vooral beïnvloed werd door de indierock van Modest Mouse, verkent hij op zijn nieuwe album andere invloeden: met name americana en country, maar ook is een elektronischer geluid te horen.

Tekst Iris Luimstra
Foto’s Tonje Thilesen

Het album zet de lijn door van Giannascoli’s vorige album Rocket: grimmige maar magische geluiden zetten de toon, en House Of Sugar – en leadsingle Gretel – verwijzen naar sprookjesachtige, donkere thema’s. We spreken af met Giannascoli om meer te weten te komen over het creatieve proces achter het album, de invloed van de computergame Zelda’s Ocarina of Time en de schoonheid van mysterie in muziek.

Ondergetekende is fan van Zelda en het schijnt dat Giannascoli vroeger het ook graag speelde. Als we zeggen dat we verbanden zien tussen de mysterieuze, magische, donkere sfeer uit deze game en zijn bijzondere soundtrack gecomponeerd door Koji Kondo, en de invloed hiervan op zijn nieuwe album, reageert Giannascoli enthousiast. “Dat spel is zo goed. Misschien is het omdat ik het speelde toen ik jong was, maar het was zo’n ontroerend verhaal. Op papier is het vaag, het bestaat uit symbolen en er zit geen essentie achter. Maar ik voel mij gevleid dat je het zegt, want het is altijd mijn doel geweest om dat gevoel te vatten.”

Een andere bron van inspiratie voor Giannascoli zijn boeken. Op het moment van het interview heeft hij net The Maze at Windermere uit en is begonnen in Water For Elephants. “Ik houd van boeken omdat, om ervan te genieten, je er volledig mee bezig moet zijn.” Als we vragen of een boek bepaalde karakters op het album heeft geïnspireerd, kan hij dat niet specifiek benoemen. “Ik probeer niet intentioneel cryptisch te zijn, het is heel onbewust. Ik ben bezig met dingen totdat het blijft plakken en ik weet zeker dat ik door alles word beïnvloed, maar ik zou je niet kunnen vertellen wat. Ik weet zeker dat ik over een paar jaar kan reflecteren en je kan zeggen welke track welke heeft gekopieerd, ik was mij er op dat moment niet bewust van. Maar op dit moment is het zo dichtbij, ik zit er zo in, dat ik er niet uit kan stappen en het kan zien voor wat het is, nog niet tenminste.”

De luisteraar als deelnemer in het verhaal
We vragen hem wat hij ervan vindt als critici zijn muziek interpreteren en of hij het eens is met hoe dat bij vorige plaat Rocket gebeurde. “Ik denk dat ik er wel blij mee ben en dat is waarom ik nu zelfs huiverig ben om over mijn eigen bedoeling met mijn muziek te praten. Het belangrijkste aan deze kunstvorm is dat ik een verhaal kan maken waarin de luisteraar een karakter kan worden, dat ze kunnen participeren. Dat wil ik niet vernielen. Elke keer als ik een album afmaak, denk ik dat ik iets slims heb gezegd. Als ik muziek schrijf, schiet ik meer uit de heup met mijn songteksten, maar soms komen mijn echte leven en mijn echte gedachten naar voren.”

Schaamteloos
Giannascoli nam House Of Sugar, net als zijn vorige albums, op met Garageband op zijn Mac. Zijn vaste liveband stond hem bij. Ook keert zijn vriendin Molly Germer terug, die wederom de vioolpartijen inspeelde. House Of Sugar is daarmee op dezelfde manier ontstaan en een (Sandy) Alex G-album bij uitstek: het beschikt over magische, ongrijpbare klanken, maar is ook geaard in americana en country. Alex zegt bovendien zelf op het nummer Crime te zijn beïnvloed door Leonard Cohen.

We praten over hoe hij terugkijkt op zijn oudere muziek. Hij zegt dat hij bewust vaag wil blijven omdat het hem beschermt als een acteur in zijn eigen verhaal. “Soms, als ik naar de muziek luister die ik jaren geleden heb gemaakt, sta ik versteld van hoe schaamteloos ik mijzelf openbaar terwijl ik destijds dacht dat ik heel gesluierd en cryptisch was. Als ik terugluister, denk ik: oh God, ik was hierover aan het praten. Misschien zit ik wel teveel in mijn eigen wereldje om mij te realiseren hoe ik overkom.”

Grimy
Net als bij de vorige albums werd de cover-art van House Of Sugar door Alex zijn zus gemaakt: “Het is een foto van haar als jonge schaatsster en ik vroeg haar of ze die voor het album kon schilderen. Ik denk dat wanneer de cover-art van een album er best grimy uitziet, het de plaat op die manier portretteert. Niet dat ik wil zeggen dat de tracks niet die kwaliteit hebben, maar ik houd ervan hoe alles samenkomt. Alles is gemaakt, de finishing touch is de luisteraar die de muziek en album-art begrijpt en een samenhangend geheel maakt. Maar ik denk niet echt na over dat deel, ik dacht gewoon dat het een coole foto was. Ik zie wel in hoe het in het plaatje van het album past, maar het was niet doordacht.”

Ik vraag wanneer hij het album af had; dat was in maart, april. “Omdat, zelfs toen het nog werd gemixt, ik er nog mee bezig was, zelfs met Jacob Portrait (ook bandlid van Unkown Mortal Orchestra, red.), die het album heeft gemixt. Ik zat in de studio met hem en ik realiseerde mij dat bepaalde tracks nog een gitaarpartij nodig hadden en zo hebben we nog wat kleine dingen toegevoegd. Ik ben nu nog dezelfde persoon, met een paar jaar heb ik meer ervaringen opgedaan en kijk ik wellicht anders terug op deze periode. I’ll get it later, you know.”

House of Sugar is sinds 13 september uit op Domino Recordings. (Sandy) Alex G speelt in maart 2020 in Amsterdam (5 maart, Paradiso) en Groningen (6 maart, Vera).

Alweer twee jaar geleden was het dat (Sandy) Alex G zijn album Rocket uitbracht. Een juweeltje waarin hij zich van al zijn experimentele kanten liet zien. Gitaarwerk, elektronische geluiden met Death Grips-achtige invloeden? Sandy kon het allemaal. Waarbij vele ideeën al gauw tot chaos leiden, kreeg Sandy het voor elkaar om er een samenhangend geheel van te maken.

Ondertussen heeft Sandy met Frank Ocean getoerd en nummers opgenomen voor zijn album Blonde en nu is het tijd voor een opvolger: House of Sugar. (Sandy) Alex G weet met leadsingle Gretel zijn beste attributen te vermengen: enerzijds hoor je zijn geweldige melancholische gitaarspel en anderzijds experimentele elektronische geluiden. Vervormde schrille stemmen en sonische effecten worden al gauw verruild voor een sterke wall of sound. De bulderende en gelaagde gitaren, een sirene-achtig geluid en de verdraaide lofi-beat maken het een moeilijk te doorgronden en zelfs een beetje een spookachtig nummer. Een voorbode voor duisternis lijkt hierdoor nooit ver weg.

Toch laat Sandy in het refrein de opgebouwde spanning (voorlopig) los. Alexander Giannascoli (zoals Alex G heet in het dagelijkse leven) zijn warme doch ietwat verlangende vocalen komen vooral hier naar voren: ‘I don’t wanna go back / Nobody’s gonna push me off track.’ Het refrein heeft een catchy hook die zich een aantal keer herhaalt, voordat hij ons weer in de duisternis ondergedompeld. Een uitstekende opmars van (Sandy) Alex G, die op 14 september zijn nieuwe album uitbrengt.

---

Bandcamp bestaat tien jaar. Lijkt misschien niet zo’n prestatie, maar wie zich bedenkt dat die tien jaar de periode van 2007 tot 2017 beslaan, snapt hoe sensationeel het is dat het platform zijn huidige positie heeft veroverd. Soundcloud, dat ternauwernood werd gered door nieuwe investeringen, en dergelijke gaan steeds meer gebukt onder het juk van grote streamingservices als Spotify en Apple Music, die er op hun beurt nog altijd niet in slagen een belegde boterham op de plank van veel artiesten te toveren. Komt nog eens bij dat Bandcamp de afgelopen jaren de doorbraak van verscheidene indiefavorieten faciliteerde. Car Seat Headrest, Jay Som en (Sandy) Alex G; stuk voor stuk begonnen ze op Bandcamp.En wie ben je nou eenmaal als je anno 2017, te midden van reissues en reünieshows, je jubileum niet viert? Hiep hiep hoera, dus.

Bandcamp wordt in 2007 opgericht door Ethan Diamond, die eerder al betrokken was bij de oprichting van online maildienst Oddpost, en programmeurs Shawn Grunberger, Joe Holt en Neal Tucker. In 2008 lanceert de dienst zich als een online platenzaak en promotiekanaal dat voornamelijk bedoeld is voor artiesten die niet bij een label onder contract staan. ‘Indie’, zoals je dat nog noemde voor die term gekaapt werd door allerhande gitaarbandjes van wisselende kwaliteit. Wat Bandcamp onderscheidt van andere streamingservices (Spotify is dat jaar ook gelanceerd), is de manier waarop de dienst de onafhankelijke artiesten toestaat onafhankelijk te blijven. Nergens dwingt het platform hen tot tussenstappen: muzikanten maken zelf een microsite die ze aan kunnen passen naar hun wensen en behoeften. Alle albums en nummers op de site kunnen gratis beluisterd worden, waarbij artiesten zelf een prijs per download in kunnen stellen, waarbij Bandcamp tien tot vijftien procent van de inkomsten ontvangt. Kopen kan dus direct bij de bron.

De aanpak werkt. Steeds vaker komen mensen die muziek illegaal willen downloaden via de zoektermen die ze op Google gebruiken terecht op Bandcamp. In 2014 analyseert Bandcamp een paar maanden lang het startpunt van iedere transactie die op het platform plaatsvindt: “Just this morning, someone paid $10 for an album after Googling ‘lelia broussard torrent.” Daarnaast blijkt dat veertig procent van de fans die een aankoop doen via Bandcamp méér betalen dan de artiest vraagt voor een download. Het stemt hoopvol, net als een blik op de Selling Right Now-feed. Daarop komen alle aankopen die via Bandcamp worden gedaan vaak in rap tempo voorbij. In tien jaar tijd steunden fans hun nieuwe favorieten met ruim 233 miljoen dollar.

Illustratie: Ellis van der Does (Instagram, Facebook, Twitter, website)

In 2014 slaat Bandcamp de handen ineen met labels. Onder meer Sub Pop, Ninja Tune, Daptone, Milk!, Jagjaguwar, Death From Above, Epitaph, Late Night Tales, Fat Cat en Fat Possum hebben sindsdien een eigen pagina op het platform. Toch blijft Bandcamp vooral verbonden aan een vreemdelingenleger aan muzikanten. Zij krijgen de kans zich langzaam maar zeker te ontwikkelen in de schaduwen van hun slaapkamers, in plaats van in de spotlight. Tegelijkertijd bouwen ze aan een toegewijd publiek, dat zich in veel gevallen ver buiten de bestaande sociale kringen van de artiest bevindt. Ze maken muziek omdat het móét, maar zonder druk van buitenaf en brengen vaak meerdere platen per jaar uit: “Don’t put anything out that you’re not 100% sold on”, adviseert Alex Giannascoli aka (Sandy) Alex G op de site van Bandcamp. De 24-jarige Amerikaan bracht sinds 2013 liefst veertien releases uit via het platform, waarvan het sterke Rocket de meest recente is. “Make sure that you’re recording because you enjoy it and because you really want to. Record it because it’s a need for you.”

Will Toledo, het 25-jarige meesterbrein achter Car Seat Headrest, valt qua motivatie met Giannascoli te vergelijken: “I always knew that I wanted to release music.” Hij heeft altijd al lijstjes met albumtitels liggen, en als hij dan een manier vind om via een computer muziek te maken en te verspreiden, is het hek van de dam. Toledo ontdekt Bandcamp als hij op de middelbare school zit en in de krant leest over een New Yorkse band die het platform gebruikt om de aandacht van de muziekindustrie te trekken. Tussen 2010 en 2017 brengt hij dertien albums uit op Bandcamp, waarbij Twin Fantasy uit 2011 als creatief hoogtepunt wordt gezien. De eerste twee – toepasselijk 1 en 2 getiteld – hebben car seat headrests op de hoes: ze zijn van de auto van Toledo’s ouders die in de begindagen van het project als studio fungeert.

Toledo vertelt studiegenoten over zijn muziek en wacht af. Al snel realiseert hij zich dat hij geen platencontract hoeft te rekenen. Het besef is echter geen teleurstelling, maar een bevrijding. De muzikanten die we inmiddels kennen met dank aan Bandcamp zijn dan ook opvallend vaak types die door de ‘normale’ muziekindustrie gemarginaliseerd zouden worden. Het lijken veelal (muziek)nerds die niet op kunnen en willen vallen door gimmicks of gekke quotes. De pas 22-jarige Melina Duterte, dochter van Filipijnse immigranten, is daarin misschien wel het beste voorbeeld. Als vrouw met een Aziatische achtergrond is ze niet bepaald het type dat de macht in de muziekindustrie in handen heeft. Mede met dank aan Bandcamp, waar ze sinds 2012 al zeven albums uitgebracht heeft, breekt ze dit jaar door onder haar pseudoniem Jay Som het ijzersterke Everybody Works uit te brengen via Polyvinyl Records. Samen met de Japans-Amerikaanse Mitski Miyawaki en Koreaans-Amerikaanse Michelle Zauner, beter bekend als Japanese Breakfast, brengt ze verandering. Toeval dat ze vorig jaar met z’n drietjes tourden? Toeval bestaat niet.

De ruwe diamanten op Bandcamp schaven, verstopt in het volle zicht, stukje bij beetje van zichzelf af. Net zolang tot ze hun zelf gebrande CD’tjes niet meer op het schoolplein uit te hoeven delen aan hun studiegenoten. Net zolang tot hun muziek op het juiste moment terecht komt bij de juiste mensen. “Focus on improving your craft and making really solid efforts”, zegt Will Toledo. “Even if people aren’t necessarily listening to it right when you release it, if you make something really high in quality, then eventually people are going to catch on and start checking it out.”

Voor Will Toledo vormt Chris Lombardi de persoon die die profetie uit laat komen. Lombardi is labelbaas van Matador Records, dat lange tijd de thuisbasis vormde van Guided By Voices en hun frontman Robert Pollard, een notoire veelschrijver en een van Toledo’s grote voorbeelden. Hij ontdekt Toledo’s Bandcamp via een stagiair en zoekt contact. De discografie die Car Seat Headrest al heeft opgebouwd – waarin hij tekstueel ook vaak terug verwijst naar ouder materiaal – blijkt een belangrijke factor in de deal die de muzikant in 2015 tekent, vertelt Toledo aan Bandcamp: “He said that he was just really into the experience of being able to find me and then immediately started digging into the discography and listening to all the old material.” Op Times To Die van zijn album Monomania zingt Toledo erover: ‘Got to have faith in the one above me / Got to believe that Lombardi loves me / It’s a deal / I want a deal.’ In 2015 zet ook Alex Giannascoli zijn krabbel onder een contract: hij tekent bij Domino Recording Company en brengt daar nog dat jaar zijn eerste plaat uit.

Op dat Beach Music blijkt hoe bijzonder de verhouding tussen professionalisme en perfectionisme is die Bandcamp-artiesten kunnen belichamen. Van onzekere jongeren (een van Toledo’s platen heet niet voor niets Nervous Young Man) ontwikkelen ze zich tot volwaardige artiesten die voor hun leeftijd verrassend volwassen zijn. Ze zijn types die zich vanaf hun geboorte druk lijken te maken over hun dood. Of zoals Courtney Barnett, de eigenaresse van het eerdergenoemde Milk! Records die qua doe-het-zelfethos vergelijkbaar is met Giannascoli, Toledo & co., zingt op Elevator Operator van haar debuut Sometimes I Sit And Think, Sometimes I Just Sit: ‘Oliver Paul, twenty years old / Thick head of hair, worries he’s going bald.’

Goed, op professionele wijze zoeken de perfectionisten een pleakje in de voor hen nieuwe wereld: na lang twijfelen gaat Alex Giannascoli overstag en laat hij zijn plaat mixen door een pro, Jacob Portrait om precies te zijn (Bass Drum of Death, TOPS, King Gizzard & the Lizard Wizard, Unknown Mortal Orchestra). “The max I want to collaborate with someone is just some more mixing like that”, legt hij uit. “When I’m releasing it as Alex G, it’s really hard for me to collaborate with anyone, because it doesn’t feel right if someone else is contributing stuff and it’s using my name.”

Will Toledo voelt eenzelfde persoonlijke verantwoordelijkheid in verhouding tot zijn werk. Zijn Bandcamp bevat de waarschuwing niet naar zijn eerste vier albums te luisteren “because they’re not very good”, terwijl hij Little Pieces of Paper With “No” Written On Them omschrijft als “B-sides and rarities and generally just awful shit.” Hij wil voor Matador best het nieuwe Teens of Denial schrijven en daarop samenwerken met professionele producer Steve Fisk (Nirvana, Low, Damien Jurado), maar niet voordat hij zijn Bandcamp-lei heeft schoongeveegd met bewerkingen van zijn oude materiaal op Teens of Style. Toledo’s werkwijze op dat album is er een die duidelijk afkomstig is uit het digitale tijdperk, waarin alle stukjes software eindeloos ververst en verbeterd kunnen worden. In de eerste zin van Teens of Denial zingt Toledo, veelzeggend: ‘I find it harder to speak, when someone else is listening.’

Bandcamp is, net als het hele internet, een vrij transparant archief waarin albums vol jeugdige onschuld en onwetendheid worden opgeslagen als oude Facebookfoto’s. Het zorgt, zoals blijkt uit Toledo’s bijschriften, voor schaamte, maar het biedt ook de kans tot zelfevaluatie: riffs worden hergebruikt op een nieuw album, relaties veranderen van plaat tot plaat. Onderwerpen die het ene moment nog door een jongen tussen de regels door worden bezongen, worden door een jongvolwassene een plaat later verheven tot titel. De groei die Toledo, Giannascoli en anderen doormaken op Bandcamp is, kortom, een toonbeeld van volwassen worden in de 21^ste eeuw. Het is dan ook niet verrassend dat Toledo op Twitter in de bres springt voor Kanye West, ook zo’n belichaming van de moderne muziekindustrie, als die tot vervelens toe verschillende versies blijft uitbrengen van zijn meest recente album The Life of Pablo. Het is evenmin verbazend dat het werk van West de inspiratie vormt voor veel projecten op Bandcamp, zoals The Life of Winston en The Life of Polo.

Het zijn projecten die een vermoeden scheppen van de gekte en grootte van Bandcamp. De streamingservice bevat niet slechts succesverhalen, zoals naast Car Seat Headrest en (Sandy) Alex G en Jay Som ook Frankie Cosmos, die meer dan vijftig albums op haar naam heeft staan. In tegenstelling tot diensten als Spotify kent Bandcamp geen hiërarchie. Een gemeenschap is er ook niet: (Sandy) Alex G hoorde pas recentelijk van Car Seat Headrest, zo blijkt uit een recent interview met Giannascoli op Drowned in Sound door The Daily Indie-collega Jasper Willems.

Voor het grootste deel laat het platform zijn luisteraar vrij, hetgeen – afhankelijk van je instelling, doel en tijdsbeschikking – zowel frustrerend als spannend kan zijn. Will Toledo zelf zoekt inmiddels geregeld voorprogramma’s voor zijn tour door recente releases op de streamingservice per stad te filteren. Veel meer dan zijn gevestigde en in steeds grotere mate gecureerde concurrenten vormt Bandcamp een moderne variant van crate digging, het eindeloze zoekproces in schijnbaar oneindig veel bakken vol vinyl. Juist dat er zo veel matigs is, maakt de vondst van iets moois zo waardevol.