Krijgen we in 2021 een nieuwe summer of love?

Het nieuwe jaar is alweer even begonnen. Zijn we op de goeie weg en wordt het een vrijer jaar dan 2020? Een voorzichtig gluren naar de toekomst zette redacteur Raoul Wijsma aan het denken; staan we net als in de roaring twenties of de sixties aan de vooravond van een muzikale explosie als tegenreactie op minder mooie tijden?

Tekst Raoul Wijsma
Illustratie Jort van Meeteren

Eerst gaan we even terug in de tijd. Zo’n honderd jaar geleden barstte Parijs, Berlijn, New York en verschillende andere steden uit hun voegen van creativiteit. Les annees folles, die zwanzigern, the roaring twenties. De Europese landen profiteerden van de economische voorspoed toen Amerika na de Eerste Wereldoorlog een wereldmacht werd. Mensen hadden wat te besteden en het werd een tijd van pionieren, uitgesproken mode én muziek. Jazz deed zijn intrede, clubs stroomden vol en er werd overal gedanst. Het was een tijd van optimisme onder de rook van opium. Een eerste lange summer of love en een breuk met het stijve verleden. Tin Pan Alley, het collectief van invloedrijke muziekproducers, schrijvers en artiesten in New York, was de broedplaats van die nieuwe muziek die via radio de huiskamers binnen knalde en via bladmuziek werd verspreid. Europese salonmuziek werd bijvoorbeeld gemixt met Afrikaanse ritmes tot ragtime. Invloeden van blues, gospel en klassieke westerse harmonieën werden zo een eclectische muziekmix die het gevoel van een nieuwe generatie verwoordde.

De summer of love
En je je ouders, opa en oma of andere babyboomers vraagt over de jaren zestig, gaan hun ogen glimmen. Na de Tweede Wereldoorlog duurde het een tijd voordat de wereld er bovenop was. Toen het beter ging liet een nieuwe groep van zich horen: de jeugd. De jongeren van die tijd hadden een andere mindset dan hun ouders en muziek gaf hun een stem. In Amerika werd die muzikale verandering ingezet met de rock-‘n-roll van onder meer Elvis, maar met The Beatles ging het pas echt los. Duizenden Nederlandse jongeren gingen de straat op om The Beatles in 1964 te zien in Amsterdam en richting Blokker voor de band zijn show. Het was weer een stijlbreuk met het verleden: de suffe Broadway-songs en zoete stemmen van Tin Pan Alley raakten uit de mode. Het nieuwe geluid kwam uit Engeland, strakke ritmes, schreeuwerige stemmen, korte teksten en alles straalde seks uit. Love me do. She loves you en later lekker veel LSD.

Het doet denken aan die jaren twintig. Er was weer geld en dat werd uitgegeven. Aan platen, concerten en uitgaan. Nog meer roaring dan in de twenties ging het om vrijheid, genieten en je eigen dromen volgen. In de jaren daarna haakten Amerikaanse groepen als Lovin’ Spoonful en The Beach Boys aan en verruilde Bob Dylan zijn akoestische gitaar voor een elektrische. De popmuziek ontwikkelde zich en hand in hand met de maatschappelijke ontwikkelingen van die tijd kwam het eind jaren zestig tot de enige echte summer of love.  

Mindset, muziek en media
Als je naar het verleden kijkt, vallen er dus drie dingen op: mensen, muziek en media. De mensen waren toe aan vrijheid, wilden dansen en dat was een andere mindset dan daarvoor. De jazz als dominant muziekgenre werd groot door dát gevoel en door wereldwijde verspreiding via de media van die tijd: de radio. In de jaren zestig dacht de jeugd er anders over dan hun ouders en dat was een goeie bodem waarop pop uit kon groeien tot het dominante genre. Verspreid door de massamedia werden rock-‘n-roll en pop de stemmen van een generatie.

Laten we eens naar 2021 kijken. Zijn de omstandigheden vergelijkbaar? Het coronavirus legde de boel in 2020 letterlijk stil. Een festivalloze zomer, financiële onrust en een grote beperking van sociaal contact, met gevolgen die we nog niet geheel kunnen overzien. Nu het vaccineren begonnen is, neemt de hoop op een terugkeer naar normaal weer toe. Wat staat ons muzikaal te wachten in 2021? Komt er een nieuwe summer of love en een sound van 2021?

Geen dominante genres
Hoewel het in de media gonst van de hoopvolle berichten, ligt een nieuwe summer of love in 2021 helaas niet voor de hand. Zoals de mindset en de media in de jaren twintig en zestig wél zorgden voor muzikale vernieuwing, ontbreekt het in 2021 aan een dominant genre waar de massa’s voor vallen. Wereldwijde sterren die zo’n geluid vertolken, kennen we eigenlijk niet meer. Het muzieklandschap en zijn publiek is gefragmenteerd en iedereen pikt een beetje van alles mee.

Daar hebben de huidige media een groot aandeel in. Door gepersonaliseerde afspeellijsten op Spotify en andere streamingsdiensten leven de meeste mensen in hun eigen muziekbubbel. De vele genres bestaan naast elkaar en spreken een eigen (kleiner) publiek aan. Uit het enorme aanbod is het voor een artiest of genre veel lastiger, misschien zelfs onmogelijk, om een alles dominerende sound te ontwikkelen. Artiesten blijven nieuwe muziek uitbrengen en songs zullen nog steeds hits worden. Om echter een overheersend genre te ontwikkelen en de artiest van een generatie te worden die de volgende summer of love belichaamt, is er meer nodig dan een online hit scoren voor een selectief publiek.

Gebrek aan live
Bovendien heerst er op dit punt in de coronacrisis ‘online moeheid’. Nu het openbare leven zich vooral naar online omgevingen heeft verplaatst kunnen online evenementen, concerten en livestreams op minder enthousiasme rekenen dan aan het begin van de crisis. De sound van de nieuwe summer of love krijgt weinig kans om zich online te ontwikkelen. En voor de echte wereld geldt hetzelfde nu de livescene stilligt. We zagen afgelopen jaar al dat zonder tours en festivals veelbelovende nieuwe platen een stille dood stierven. Komende maanden zullen artiesten wellicht wachten met hun nieuwe releases tot live spelen weer enigszins tot de mogelijkheden behoort.

Daarnaast is de vraag wat er dit jaar nog mogelijk is qua programmering. Ondanks de financiële steun van de overheid om zalen en festivals overeind te houden, wordt het financieel geen gemakkelijke tijd. Er zal gesneden moeten worden. Gevestigde namen en publiekstrekkers krijgen ruimte (ze leveren immers geld op), initiatieven die minder opleveren zullen sneller afvallen. Dat is geen goed nieuws voor niche festivals, experimentele avonden en voor andere mogelijkheden voor talent om zich te ontwikkelen. Daarnaast hebben veel festivals de lineups van de zomer van 2020 grotendeels verplaatst naar dit jaar – vaak ook omdat de boekingskosten al betaald waren. Qua muziek wordt 2021 eerder het gerecyclede jaar 2020 dan een nieuwe summer of love.

Met zijn allen feesten
Tenslotte zijn we er als samenleving in 2021 misschien nog niet klaar voor. We zijn gewoon nog niet verlost van het coronavirus en beperkingen zullen voorlopig nog blijven gelden, nog los van de oprukkende coronavarianten uit allerlei landen. Veel mensen zijn huiverig, waarschijnlijk nog niet gevaccineerd in de zomer of meer bezig met het behouden van hun baan of mentale gezondheid: geen vruchtbare grond voor een andere mindset waarop een nieuwe sound kan groeien.

Ondanks de geplande proefevenementen in Biddinghuizen zien we ook dat het nachtleven onderaan de lijst bungelt als het aankomt op versoepelde maatregelen. Voorlopig is de kans op met zijn allen feesten niet groot. De kans bestaat zelfs dat de situatie misschien voorlopig niet meer terugkeert naar de situatie pre-corona, zoals ook de voorzitter van de Berlijnse clubscene vorige week voorspelde: de infrastructuur heeft daarvoor te veel klappen gehad.

De summer of love gaat er in 2021 dus nog niet komen. Betekent dit dan dat er helemaal geen nieuwe liefdeszomer meer komt? Als het duidelijker is hoe we uit deze crisis komen, welke schade er is bij de podia en festivals en er überhaupt weer livemuziek is, zal blijken of onze mindset, de media en de muziek weer hand in kunnen gaan en leiden tot een muzikale explosie. Misschien wordt 2021 wel het jaar waarop het zaadje voor komende jaren geplant wordt. In de sixties kwam het immers in 1967 pas tot een summer of love. Er zit maar één ding op: afwachten.  

---