Protomartyr: “Ik haat nummers die gaan over hoe alles wel goed komt”
17 juli 2020
“Zoals je merkt ben ik stralend vrolijk deze morgen”, zegt Protomartyr-frontman Joe Casey met een verontschuldigend lachje als ons interview nog geen tien minuten onderweg is. De frontman van de befaamde Detroit postpunk-band is dan net klaar met een, zeer eloquent verwoordde, tirade die vol zit met de slimme verwoordingen en intelligente woede die ook zijn teksten kenmerkt. Een paar weken voor de release van het, vandaag verschenen, uitgestelde vijfde album Ultimate Success Today, heeft Casey dan ook genoeg reden om boos te zijn.
Tekst Reinier van der Zouw
Dat het coronavirus Amerika, en de rest van de wereld, nog steeds in zijn greep houdt, bijvoorbeeld. En hoe dit zijn band heeft aangetast: “Het heeft ons bijna vernietigd. Het houdt ons uit elkaar, dus het is niet alsof we nu het grote corona-album aan het opnemen zijn. Ik heb die gasten niet meer gezien sinds maart, het album is uitgesteld, onze tour is afgelast en de industrie waar we in zaten gaat het waarschijnlijk niet overleven. Niemand weet wanneer we weer shows kunnen gaan doen. Iedereen hoopt dat dat volgend jaar weer kan, maar wie kan dat met zekerheid zeggen? Dus ja, het is beangstigend om momenteel een band te zijn die geen geld met zijn muziek verdient.”
Casey ziet ook weinig redenen om optimistischer naar de situatie te kijken. “Ik vertrouw de respons van de regering op de situatie voor geen meter. Wat er nu gebeurt is dat Amerika niet wil betalen voor werkloosheid, dus wordt de economie weer geopend. Dus worden mensen gedwongen om weer aan het werk te gaan, want de economie is belangrijker dan mensenlevens. Dus dit is wat we doen, we halen mensen door de gehaktmolen. Vanwege de aandelenmarkt, maar die doet toch whatever the fuck het wil, die reageert helemaal niet op gebeurtenissen in de wereld. Voordat de coronacrisis gebeurde, een maand of twee voordat het album uit zou komen, toen begon ik optimistischer naar dingen te kijken. Nu niet meer. Ik ben weer terug bij mijn oude zelf, daar kan ik het virus voor bedanken.”
Muziek uitstellen
Ook het uitstellen van de release van het album van 29 mei naar 17 juli viel bij hem niet in goede aarde, althans niet meteen. “Het label presenteerde het aan ons alsof we een discussie zouden hebben over het uitstellen van het album en toen we die discussie aangingen beseften we ons dat het geen discussie was. Ze hadden het al lang besloten, maar ze vonden dat ze ons een gunst deden door ons ja te laten zeggen tegen dat geweldige idee. Initieel had ik zoiets van, waarom? Motherf…” en dan onderbreekt hij zichzelf voordat er een scheldwoord uitfloept, “Muziek is het enige waar mensen momenteel enig plezier uit kunnen halen! Waarom zou je dat uitstellen?”
Na die onderbuikreactie lukte het Casey uiteindelijk wel om de optimistische kant van de situatie te zien. “Ze waren heel duidelijk, ze zeiden: Protomartyr, moet je luisteren, jullie worden niet gestreamd. Jullie luistercijfers zijn shit. Maar het goede nieuws is dat mensen nog wel jullie platen kopen. Dus hoe langer we het uitstellen, hoe groter de kans dat mensen weer platen kunnen kopen, dat de platenzaken weer open zijn. Dus ik vind het een minder pessimistische en graaierige actie van het label dan ik in eerste instantie dacht, ze doen wel hun best voor ons. Ik kan het nu wel begrijpen.”
Een album over alles
Wat natuurlijk niet wil zeggen dat de situatie niet frustrerend is. “We kunnen natuurlijk niet touren. Onze plannen voor muziekvideo’s hebben we uit moeten stellen, het heeft alles aangetast. Wij worden er al hard door geraakt, dus ik kan mij voorstellen dat het voor kleinere bands alleen maar erger is. Ik ken mensen in andere bands, vrienden die ook niet op tour kunnen. Maar hun andere baan is barman zijn, dus dat kan nu ook niet. Ze zijn aan beide kanten de pineut.” Ook Casey zit nu effectief zonder werk. “Ik heb geen andere baan. Gelukkig hebben we een beetje geld in de rekening van de band om op terug te vallen, maar we discussiëren nu over waar het geld verder vandaan moet komen. Het werd tijd om onze T-shirts hard te pushen, want dat is de enige directe inkomensbron die we momenteel hebben.”
Dan begint de eerder aangehaalde tirade. “Hoe leuk het ook is om bij een label te zitten, die willen bij iedere plaat eerst hun geld terugverdienen. Dus van de albums zie je nauwelijks geld. En van streaming krijg je toch niks, dus het is misschien wel prima dat we niet gestreamd worden. Dat is de grootste oplichtingspraktijk die er is, hoeveel geld een dienst als Spotify aan jou verdient en hoe weinig jij daar van terugziet. Wat vooral vervelend is, is dat mensen Spotify-playlists gebruiken om te kijken of ze je wel of niet willen boeken voor een festival of voor een show, wat ik krankzinnig vind. Maar ik weet zeker dat we op een aantal plekken genaaid zijn door onze Spotify-luistercijfers, wat mij betreft luidt dat op veel manieren de dood van de muziek in.”
“Er blijft stront op het menu staan als we niet zelf de keuken betreden”
Hoewel Casey aangaf dat hij een paar maanden geleden optimistischer over zaken dacht dan nu, betekent dat niet dat hij zich ook goed voelde tijdens het maakproces van Ultimate Success Today. Integendeel. “Het album gaat over ziek zijn en ik was ziek toen ik het schreef. Daarom leek het me ook wel goed als het uit zou komen op het hoogtepunt van de crisis, ik dacht dat het misschien aangenaam herkenbaar zou zijn, maar aan de andere kant zat er misschien ook niemand te wachten op een kerel die kreunt over hoe ziek hij is.” Dat dat de insteek van het album is, was ook niet altijd het plan. “Wat je altijd wilt voorkomen, is dat je gaat zitten schrijven met het idee, dit is waar het album over gaat. Het album gaat over alles, hoe groots en overtrokken dat ook klinkt. Pas als alles geschreven is, dan kan je zeggen: o ja, het gaat hier over.”
Stront op het menu
Door de vertraging zijn de teksten van het album nu al meer dan een jaar oud, Casey schreef bijvoorbeeld het nummer June 21st op 21 juni 2019. Maar dat ze vandaag nog steeds resoneren, komt volgens de zanger doordat er nu eenmaal niet zo veel veranderd is. “Ik haat het wanneer mensen zeggen dat 2020 zo’n slecht jaar is. 2020 is een behoorlijk slecht jaar, maar 2019 was ook slecht. 2018 was slecht. Trump was toen ook president, dezelfde dingen die nu fout gaan, gingen toen ook fout. Er is nog steeds politiegeweld, er zijn nog steeds school shootings. De enige manier waarop het beter gaat worden, is als we zelf iets veranderen. Er blijft stront op het menu staan als we niet zelf de keuken betreden.”
De link tussen die uitspraak en de protesten die op dat moment, en nu nog steeds, door Amerika en de rest van de wereld raasden, is snel gelegd. “Ik vind de protesten geweldig. Ik hoop dat de voet op het gaspedaal blijft. Deze protesten zijn noodzakelijk, ze moeten mensen boos maken en ze moeten rommelig zijn. Omdat ze veranderingen in werk willen stellen. En ik denk dat we al kunnen zien dat het is gebeurd, in sommige gevallen. Ik vind het prachtig dat het om de jonge generatie gaat en dat ze geen rekening met de oude mensen houden, dat ze niet ‘één stapje tegelijkertijd’ willen zetten.” Die mentaliteit is wat Casey betreft ook een van de grootste problemen in Amerika momenteel. “Donald Trump is de slechtste president die ik heb meegemaakt, maar de kerel die het tegen hem op moet nemen denkt: oh, mijn kiezers willen dat er wat verandert bij de politie, dan moet de politie misschien mensen in hun benen schieten in plaats van ze te vermoorden. Dat was zijn grote idee.”
“Zijn tweede idee? De politie meer geld geven zodat ze geen mensen meer laten stikken. Dat is zoals de wet in New York die zegt dat de politie geen mensen kan laten stikken, guess what, ze laten mensen nog steeds stikken. Ik wil hier niet over door blijven razen, maar ik hoop dat ik ook mijn steentje bij kan dragen.” Naast de politieke tendens in zijn thuisland heeft Casey ook geen geduld voor mensen die klagen over de rellen die uitbreken bij de protesten. “Dat krijg je als er een grote groep mensen bij elkaar komt, dan komen er rellen. Je mag deze hele beweging niet afkeuren omdat het niet allemaal even vredig verloopt. Zo ziet een massabeweging er nu eenmaal uit. Het is grappig om te zien dat dezelfde mensen die zeggen dat jongeren bang zijn omdat ze door het virus niet naar buiten durven, nu hopen dat de regering ze zo snel mogelijk komt redden van de enge revolutionairen.”
Rally-nummers
Op Ultimate Success Today trapt de band zelf minder vaak het gaspedaal in dan vroeger, maar zoals je tot nu toe hebt kunnen lezen, zegt dat geenszins dat Casey of de band minder kwaad geworden zijn. Het uit zich alleen op een andere manier. “Het is zeker nog steeds een boos album. Wat wij willen vermijden, en ik zal geen namen noemen, maar er zijn bands die in een valkuil vallen waarbij ze zingen alsof ze alle antwoorden hebben. Dan krijg je nummers voor rally’s, die snel cliché kunnen worden. Wat ik geweldig vind aan zingen, aan poëzie, is dat je vreemde, niet precieze gevoelens kan uitdrukken. Muziek hoeft niet altijd een botte kracht te zijn.”
Als bijwerking van deze filosofie ergert Casey zich ook vaak aan hoe de albums van zijn band worden ontvangen, vooral Relatives In Descent, het vorige Protomartyr-album. “Ik haatte het echt wanneer mensen tegen mij zeiden: ‘oh, Relatives In Descent is jullie politieke album.’ Nee, het eerste album was ook een politiek album, dat aspect zit in al onze albums. Deze ook. Maar zoals ik zei, tijdens het schrijven was ik erg ziek. En ik wist niet waarom. Voelde ik mij ziek omdat ik aan het doodgaan was? Voelde ik mij ziek door de staat van de wereld? Ik ben een lafaard die niet naar de dokter gaat, dus ik kwam er ook niet achter. Die gevoelens komen dan vanzelf de muziek binnen. Tenzij je vindt dat je per se een fucking anthem moet schrijven, zo’n rally-nummer. Voor mij is het belangrijkste aan een mens zijn dat je twijfelt. Dat is belangrijk om over te praten, om over te zingen. Ik haat nummers die gaan over hoe alles wel goed komt, hoe jij de beste bent. Jij bent de meester van je lot, dat soort dingen. Als we samen komen, verslaan we dit of dat. Als je daar over nadenkt, besef je dat dit soort nummers snel fascistisch kunnen worden. Die kunnen net zo makkelijk tegen je gebruikt worden door een tegenwerkende kracht als dat jij ze zelf kan gebruiken.”
“Ieder album heeft hij wel iets wat hij graag wil doen. Meestal als je daar voor het eerst over hoort, is het vrij verwarrend en weet je niet echt waar hij het over heeft“
De deur openhouden
Wat Ultimate Success Today verder onderscheidt van de rest van de Protomartyr-discografie, is dat de deur meer dan ooit open is gezet voor gastmuzikanten. Casey: “Dat was een idee van Greg, onze gitarist. Ieder album heeft hij wel iets wat hij graag wil doen. Meestal als je daar voor het eerst over hoort, is het vrij verwarrend en weet je niet echt waar hij het over heeft. Bij deze zei hij, ik wil wat meer samenwerken met anderen. Dan zeg je: ‘Oké, dat is prima.’ En dan zegt hij: ‘Ik ben veel naar jazz aan het luisteren momenteel.’ Dan word ik een beetje nerveus en zeg ik: ‘Oké, maar we zijn geen jazzband.’ Er zijn genoeg bands die denken dat ze jazz kunnen spelen, maar dat is bijna nooit zo, want als je niet je hele leven aan jazz gewijd hebt, ben je er zeer waarschijnlijk slecht in. Maar Greg pakte het slim aan, het ging hem meer om het idee dat we alle spelers veel vrijheid geven om eventueel de nummers aan te passen.”
Een van de meest opvallende gastoptredens is jazzmuzikant Izaak Mills die in meerdere nummers opduikt, maar vooral leadsingle Processed By The Boys met zijn klarinetspel een bijzondere flair meegeeft. “Processed By The Boys zou Processed By The Boys niet zijn zonder Izaak. Hij maakt dat nummer. In het begin van de opname zei hij: ‘Ik zou dit kunnen doen, maar ik weet niet of jullie dat willen’, en dan hoor je het en dan denk je: natuurlijk. Dit moet er in.” Een andere in het oog springende gastbijdrage is zangeres Nandi Rose, alias Half Waif, op het nummer June 21st, wiens zalvende stem een scherp contrast vormt met die van Casey. “Nandi hoefde niet eens naar de studio te komen, die heeft alles thuis opgenomen en heeft daarmee mooi alle saaie aspecten van het proces omzeild. Onze producer had met haar samengewerkt en ik was op zoek naar een vrouwelijke stem omdat de combinatie met mijn stem altijd interessant voor mij klinkt. Dat soort samenwerkingen wil ik persoonlijk vaker, duet-achtige dingen.”
Sowieso wil Casey in het vervolg graag de deur openhouden voor andere samenwerkingen. “Nandi hoor je het duidelijkst op June 21st, maar doet op meer nummers mee. Soms is het heel subtiel en klinkt ze misschien als een keyboard, maar het is haar toch echt. Dan tilt haar stem een nummer echt op. Op papier klinkt het misschien alsof zoiets niet werkt. Onze muziek kun je beschrijven als modderig en luid, dus om het dan met zoiets moois te combineren klinkt raar, maar wat mij betreft is het een geslaagd experiment. Ik hoop dat het een nieuw hoofdstuk voor ons inluidt met meer samenwerkingen. Dat is waar je naar op zoek bent als band, een manier om het interessant te houden. En dat is dit zeker voor mij.”
Diverse tegenslagen
Naast June 21st is afsluiter Worm In Heaven het meest opvallende nummer op het album, zo ingetogen en haast liefelijk klonk Protomartyr nog nooit. Het was dan ook een bewuste keuze om ook dit nummer vooruit te schuiven als single. “Ik denk eerlijk gezegd dat het nummer wel logischer is in de context van het album, dan als single. Maar die brachten we uit om mensen die niet echt van Protomartyr houden, die denken: ‘oh, die kerel schreeuwt alleen maar’, iets te laten horen met een nieuwe toon. Om te laten zien dat we wat anders doen.” Om de bijbehorende video te maken moest er wel het een en ander geïmproviseerd worden. “Onze vrienden zijn gelukkig best slim. De video voor Worm In Heaven heeft een vriend van ons gemaakt met zijn camera terwijl hij geïsoleerd thuis zat. En de video voor Michigan Hammers (single nummer drie, red.) hebben we gemaakt van stock footage. We doen wat we kunnen. Het label had overigens ook niet nagedacht over dat we door het uitstellen van het album nu meer dan een maand zonder nieuwe single zitten, maar hé, zij zijn de genieën.”
De video’s waren niet het enige waarbij de band moest improviseren door de huidige situatie. Zelfs het maken van het album-artwork ging niet zonder slag of stoot. “Ik weet meestal al hoe een album eruit gaat zien voordat het gemaakt wordt. Ik wist dat op de cover van deze plaat een muilezel zou komen te staan voordat ik een muilezel in de teksten had verwerkt. Ik was lang op zoek naar een dichtbij zijnde boerderij zodat ik een foto van een muilezel kon maken, of iemand anders dat kon laten doen. Maar toen ik zo ver was, kon het niet meer, dus heb ik ook een stockfoto van een muilezel moeten kopen.” Het maken van het artwork is wel een van de dingen die Casey het meest inspireert. “Dat vind ik een van de leukste dingen aan in een band zitten. Het artwork maken en daarover nadenken zodat het al volledig in mijn hoofd zit voordat het af is. Als het lukt om een volgende plaat te maken weet ik ook al wat de voorkant gaat zijn, maar dat moet je maar afwachten.”