Eindejaarsfeature: daar zit ik dan. Een uitgesproken feminist met een tatoeage van een sexual predator op mijn kuit
21 december 2017
Het is bijna geen 2017 meer. De komende twee weken rondt The Daily Indie het jaar af met een serie features over de onderwerpen die onze redacteurs bezig hielden de afgelopen maanden. We schreven al over all-female bands, The War on Drugs en filmmuziek. In deze vierde editie kijkt redacteur en muziekindustrie-pro Lisa Gritter terug op het jaar van #metoo, de gevallen in de muziek en één geval in het bijzonder dat haar persoonlijk aan gaat.
Tekst Lisa Gritter
Coverafbeelding Kevin Smink
Foto: Katrijn van Hauwemeieren
2017 is het jaar van #metoo. Time magazine noemde de groep vrouwen die naar voren zijn stapte toepasselijk Silence Breakers en riep ze uit tot Person of the Year. Een mooi stap vooruit, gezien het vorig jaar nog Donald Trump was die de titel kreeg. Wat Time magazine met die benaming goed laat zien is waar #metoo nu eigenlijk echt om draaide: de stilte doorbreken.
Het patriarchaat is springlevend en de nieuwe feministische golf is er klaar mee. De fluwelen handschoenen gingen af en mannen werden in 2017 aangesproken op al hun seksistisch wangedrag, klein groot, bedoeld of onbedoeld. En dat blijkt even wennen te zijn.
Harvey Weinstein, Louis CK, Jappe Claes: het zijn geen incidenten, het is een manier van doen. Een sfeer waarin deze mannen hun macht konden misbruiken en daadwerkelijk niet leken te beseffen dat wat ze deden fout was. Of beter gezegd, dat het fout was wisten ze zeker, dat is wat het spannend maakte, erotisch. De beleving van de vrouw in deze situaties, hadden ze en hebben we, vaak geen idee van en geen oog voor.
Het is zo simpel/moeilijk
Nee zeggen lijkt zo simpel. Weglopen lijkt zo voor de hand liggend. Er iets van zeggen tegen collega’s, een meerdere of de politie lijkt zo logisch. Het voor jezelf houden omdat je anders je carrière op het spel zet, lijkt een egocentrische keuze die het incident vergoelijkt. Jaren later je beklag doen in de media lijkt aandachttrekkerij, een zwaktebod. En elk los incident – de borst grijpen van een crowdsurfende vrouw, een fan een bezemhok in trekken en vol op de mond zoenen, je lul laten zien aan vrouwen die mee zijn gegaan naar jouw hotelkamer – lijkt aan de oppervlakte vrij onschuldig. Het gevoel van onveiligheid, van gevaar, dwang, hulpeloosheid en machteloosheid die je bij de slachtoffers neerlegt, lijkt misschien aan de oppervlakte buitenproportioneel, maar er komt – vooral voor vrouwen – zoveel meer bij kijken dan enkel die ene ongevraagde lul uit de broek en die ene keer nee zeggen.
In een discussie over een #metoo-zaak zei iemand tegen mij dat een vijftienjarige heus wel weet wat ze doet als ze naaktfoto’s naar een man stuurt. Ik werd boos, vooral omdat het me op dat moment niet lukte om hem duidelijk te maken hoe ontzettend gevaarlijk en pijnlijk zo’n uitspraak is. Ik wilde hem uitleggen hoe het is om als vrouw door onze maatschappij te navigeren. Hoe anders wij om moeten gaan met macht en machtsverhoudingen. Hoe het soms veiliger voelt en is om iets toe te laten dan om nee te zeggen. Hoe kreupelend het is om constant je gevoelens af te zien worden gedaan als drama, emotionele gekte, hormonale onzin. Hoe weinig er gepraat wordt over de vrouwelijke seksualiteit en hoe nog veel te vaak mannen wordt verteld dat ze moeten scoren, dat ze jagers zijn en wij de prooi.
De kwetsbaarheid van vrouwen wordt nog te vaak als een vrouwenprobleem afgedaan. Niet alleen door het park fietsen in het donker, niet dronken met iemand mee naar huis, niet te ‘uitnodigende’ kleren aan. Aan de andere kant wordt ons verteld dat we ons ‘mannetje’ moeten staan, dat we seksueel vrij mogen zijn, dat we ambitie mogen hebben én een kinderwens. De twee kanten lijken alleen nog niet helemaal gelijk op te gaan, waardoor we vaak verdwalen tussen emancipatie en zelfbescherming.
Zo kan het makkelijk gebeuren dat een vrouw geen aangifte doet of haar mond opentrekt over seksueel overschrijdend gedrag van een mannelijke collega of meerdere. Harvey Weinstein zou nooit serieus aangesproken zijn op zijn gedrag als het om een los incident ging dat achter gesloten deuren besproken werd. Alle individuele slachtoffers moeten de afweging maken of ze in hun eentje een gevecht aan willen gaan, dat ze hoogstwaarschijnlijk verliezen en waarbij ze gelijk veel belangrijke kansen in hun carrière mislopen. De #metoo-beweging gaf vrouwen een veilige omgeving om eindelijk hun verhaal te kunnen doen.
Mea culpa’s
De beschuldigde mannen probeerden het juist weer op het incident en op zichzelf te betrekken. De mea culpa’s in de vorm van statements of videoboodschappen hadden allemaal één ding gemeen: de man in kwestie wist niet beter, weet nu beter, gaat aan zichzelf werken. Met gebogen schouders boden ze hun oprechte excuses aan, aan eenieder die ze gekwetst hadden met hun daden, en vooral hun eigen gezin. Sluwe details die zoveel mogelijke verzachtende omstandigheden creëerden. Deze man heeft een vrouw en kinderen, is succesvol, zijn gedrag is een fout die wij hem moeten vergeven. Het was tien jaar geleden, inmiddels weet hij beter.
En dan is er natuurlijk nog die verdomde natuur, de seksuele drift die mannen in de basis allemaal sexual predators maakt die zichzelf meestal in weten te houden, maar soms gaat het mis. Dan stroomt het bloed naar de penis en kunnen ze zichzelf niet meer controleren. Het is opvallend hoe vaak we naar de vrouwen wijzen die hun mond hielden waardoor er meer slachtoffers volgden, terwijl de vinger zou moeten wijzen richting de mannen die met hun gedrag niet alleen directe slachtoffers maakten, maar ook een cultuur in stand hielden die ervoor zorgde dat dit gedrag werd geoorloofd. Op 12 november kwam er precies zo’n mea culpa van Jessy Lacey, de zanger van Brand New, één van mijn favoriete bands. Algemene excuses, verklaringen, smoesjes, en geen woord over wat er nu precies aan de hand was.
Wat nu?
Gelukkig was daar Google. Een meisje had een statement geschreven waarin ze vertelde hoe Lacey haar als vijftienjarige – hij was toen 24 – manipuleerde tot het sturen van naaktfoto’s, zichzelf via Skype aftrok terwijl zij toekeek en haar volledig in zijn grip had. Even wilde ik mijn laptop de gracht in gooien, de internetkabel uit de muur trekken en doen alsof ik dit nooit gelezen had. Maar sommige dingen kan je niet on-zien.
En sommige dingen kan je ook niet on-doen. Zoals de vrij opvallende tatoeage van Brand New op mijn kuit.
Daar zit ik dan. Een uitgesproken feminist, met een tatoeage van een sexual predator. Thuis hangen plaat en tourposter ingelijst aan de muur en op mijn lijf schittert de ineens walgelijk ironische songtekst ‘The quiet things that no one ever knows’. Wat nu?
De tourposter hang nog, de plaat is inmiddels vervangen, de tatoeage valt niet te bedekken en blijft. Of ik de muziek nog ga luisteren? Nu even niet, maar vast wel weer in de toekomst. Of het dan nog de magie van voorheen behoudt weet ik niet, maar misschien bekijk ik het wel net als vlees eten: ik doe het zoveel mogelijk niet, het is slecht, maar als er steak tartare op de kaart staat, bestel ik dat. Ook ik ben een mens, en dus egoïstisch, hedonistisch en hypocriet.
Kan je nu nog een film van Harvey Weinstein zien, is de comedy van Louis CK nog steeds grappig, luister ik nog naar Brand New of Real Estate? Het antwoord is niet eenduidig. Er wordt in onze industrie veel gesproken over muzikanten die seksueel wangedrag hebben vertoond of er van zijn beschuldigd en in hoeverre wij, de luisteraar en de media, daar iets mee moeten.
Belangrijker is denk ik dat we niemand, ondanks zijn of haar status, macht, succes of muzikale genialiteit, weg laten komen met gedrag waar we gewone stervelingen ook niet mee weg laten komen. We moeten de waarde van de te gekke, succesvolle muzikant, nooit en te nimmer boven die van zijn (of haar) slachtoffers stellen. Als de zanger van mijn favoriete band mij op een afterparty ongevraagd op mijn billen slaat, is dat net zo ongepast als een vreemde op straat dat zou doen. Ongeacht zijn status, ongeacht dat ik tegen hem op kijk of misschien wel een fan crush op hem heb. Ongeacht de hoeveelheid alcohol die er gedronken wordt of de lengte van mijn rokje of de diepte van mijn decolleté.
En wat betreft Jesse Lacey en Brand New? Ik heb alle ruimte voor een nieuwe favoriete band, dus kom maar door met al die goede muziek in 2018.
Meer lezen over de aan #metoo-gerelateerde gebeurtenissen in de muziekscene? We schreven er eerder deze editorial over. En zoals we toen ook al zeiden: de discussie stopt hier niet, en wij zijn ook maar mensen. Laat ons dus vooral weten hoe jij hierover denkt!