Vorige week kwam Expanding Dark uit, de debuut-EP van Micro Talk. Het is een warme, melodieuze ambient-trip langs de uithoeken van ons universum. Met borrelende synths, soulvolle vocalen en vergezeld door ijzige, spacey visuals, gebaseerd op algoritmische bewerking van NASA-archiefbeelden. Single A Slow Decent greep ons al direct, en dat terwijl we twee maanden geleden nog nooit van Micro Talk hadden gehoord.

Tekst Robin van Essel
Foto’s Vanessa Scheer

Zo vaak komt het niet voor dat de eerste release van een nieuwe act je direct pakt. Onze fascinatie werd alleen maar groter toen in het meegeleverde persbericht niet genoemd werd wie er achter Micro Talk zaten en alleen een zeer vage persfoto van twee mensen met zonnebril werd meegestuurd. Na wat research bleek het om twee oudgedienden te gaan: Nana Adjoa (die dit jaar nog solo op Pinkpop speelde) en Tim Schakel, voormalig frontman in de DIY-band Serve The Sun, gitarist in Adjoa’s band en zelf actief als producer onder het alter ego Skipta. Daar wilden we meer van weten, maar daar zit een act met zo’n zelfgecultiveerde zweem van mysterie vast niet op te wachten, toch? Niks van dat alles. We treffen Adjoa en Schakel in het café van de Amsterdamse indiebios Kriterion. Fotograaf erbij, geen probleem. De vage persfoto blijkt ook puur pragmatisch te zijn geweest: gemaakt met een iPhone met filtertje. Als we onze eerdere vermoedens uitspreken: “Nee joh, zo pretentieus zijn we helemaal niet. Laat onze muziek maar voor zich spreken.”

Ook aan de rest van het project Micro Talk blijkt een stuk minder masterplan ten grondslag te liggen dan aanvankelijk lijkt. Het duo ontmoet elkaar in 2015, wanneer Serve The Sun en Nana Adjoa een gezamenlijke show spelen in Doka in Amsterdam. Adjoa is bezig met het afronden van haar Down At The Root EP’s en zoekt een gitarist voor haar liveband. “Toen kwam ze bij mij uit”, vertelt Schakel. “In tegenstelling tot de rest van de band had ik geen conservatorium gedaan en door dat contrast werkte het juist goed. Sindsdien zijn we goede vrienden, kijken we samen voetbal, drinken we biertjes en maken we muziek. En zo werd Micro Talk geboren.”

“Het was heel iets anders dan we normaal deden en daarom juist zo leuk”

Iets preciezer: Micro Talk wordt geboren wanneer Adjoa’s band een ruimte huurt voor de bandgear in de voormalige Bijlmerbajes, nu deels creatieve broedplaats, deels vluchtelingenopvang (de sloop is inmiddels begonnen). Adjoa: “We begonnen heel spontaan samen muziek te maken, expres iets totaal anders dan we in de band deden en zonder enige ambitie. We hadden een Yamaha DX7-synthesizer en een Korg MS10 en we zijn vooral aan knopjes gaan draaien. Door de aparte sound van de ruimtes en rare vibe die er hing, werd het een soort trippy ambient die voor ons klopte. Het was puur toeval, improviseren en je door de gear laten leiden. Het was heel iets anders dan we normaal deden en daarom juist zo leuk.”

Het project dat uiteindelijk Expanding Dark zou opleveren, krijgt pas echt handen en voeten toen Schakel – weer puur toevallig – een visual onder de muziek legt en die laat zien aan kunstenaar Micky van Olst, die de visuals voor zijn project Skipta maakt. Van Olst gebruikt de track, die nu op de EP staat als Dune, voor zijn gelijknamige kunstinstallatie. Dit bijzondere werk neemt de kijker mee in een vlucht over de verlaten Brooklyn Navy Yard in New York. Met een proces dat ‘stereofotogrammetrie’ heet, werden foto’s van de plek met verschillende perspectieven samengevoegd om een 3D-model te bouwen. Kunstmatige intelligentie vulde de lege plekken in.

Mede door de muziek voelt Dune alsof je stiekem over de abstracte virtuele realiteit van Brooklyn zweeft, alsof je het urbane landschap hebt gestolen om er in je eentje van te kunnen genieten en ermee te doen wat jij wilt. De installatie was te zien in het kunstlokaal van de Amsterdamse club De School, waar het de hele dag loopte, ook ’s nachts wanneer de club open was, wat voor een enorm trippy effect zorgde. De parallel met de ambient-sound van Micro Talk is opvallend: ambient ontstond ook (of werd in elk geval populair) in de chill-out rooms van clubs, die fungeerden als timeout van de house en techno van de dansvloer. Het is per definitie een muziekstijl die bedoeld is om in de ruimte te zweven zonder zich op te dringen, en die gemaakt wordt met herhalende patronen, bijvoorbeeld door een sample keer op keer te door een taperecorder te halen en steeds een klein beetje te veranderen – in principe hetzelfde als een algoritme doet.

“Dat hebben we het vaakst gezegd: alles mag kapot”

Dune is op Expanding Dark de opener van een negentien minuten durende pop-meets-ambient-trip, bestaand uit vijf losse tracks die naadloos in elkaar overgaan. Er zijn nog twee minstens zo spacey video’s, gemaakt door algoritmes los te laten op beelden uit het open source-archief van de NASA, en ook de teksten refereren aan het universum, verre sterren en planeten.  “Het is de bedoeling dat je het in één keer luistert”, zegt Schakel. “Dan word je meegenomen in onze wereld. Waar die fascinatie voor space vandaan komt? We hebben het vaak over andere werelden, dat maakt ambient ook vet. Je stapt erin om te verdwijnen. Ik heb ook heel veel geluiden en beelden uit het NASA-archief, er zit echt veel leipe shit tussen. De muziek past bij ook bij dat gevoel van bewegende planeten. De beelden worden met AI vertraagd, versneld, verknipt en verdraaid. Zorgen dat het niet meer mooi is, zo ontstaan nieuwe dingen. Dat hebben we het vaakst gezegd: alles mag kapot.”

Alles kapotmaken, om nieuwe dingen te creëren: dat is wat Micro Talk doet met zijn muziek én de bijbehorende visuals. Meer een kunstproject dan een band, maar zonder kil en afstandelijk te zijn. De plaat klinkt zelfs warm en organisch, en toch speelt het met je verwachtingspatroon van wat er als ‘normale muziek’ in je hoofd is voorgeprogrammeerd. Bewust, zegt Schakel: “Er is iets aan spelen met analoge synths dat een soort uitdagende spanning geeft. Door repetitie ga je nieuwe dingen horen. In heel veel popmuziek weet je precies wat er gaat gebeuren. Door dat te verdraaien wordt je brein geprikkeld, het speelt met je verwachtingen.” Adjoa voegt toe: “Mijn eigen muziek maak ik volgens een bepaald stramien, je werkt bepaalde stappen af. Hier doen we precies het tegenovergestelde. Het is als een nieuwe vrijplaats, waarop je muziek meer met je gevoel benadert en niet volgens de regels.”

---

 

De Amsterdamse Oude Kerk is het oudste nog overeind staande gebouw van de stad (anno 1306) en is gewijd aan de Sint, oftewel bisschop Sint Nicolaas van Myra. En what’s in a name, een paar weken geleden kondigde de kerk aan Nicolas Jaar te hebben gestrikt om tijdens ADE een week lang muziek te gaan maken in de kerk, als voorbereiding van een nieuwe concertreeks. We mochten even komen meeluisteren.

De Oude Kerk presenteert in mei 2019 een nieuwe concertreeks genaamd Playing The Cathedral, waarvoor nationale en internationale artiesten worden uitgenodigd om in de kerk een ‘locatiegebonden werk’ te komen componeren en, uiteindelijk, ten gehore te brengen.

We hebben het hier dan over ruimtelijke of spatiale muziek: een compositie die is afgestemd op ruimte waarin ze ten gehore wordt gebracht en daardoor zo plaats- en tijdgebonden is, dat ze niet reproduceerbaar is en alleen als zodanig in die setting bestaat. Ook de positie van de luisteraar ten opzichte van de geluidsbronnen (een orkest, of gewoon speakers) heeft invloed: door op verschillende plekken geluid uit te zenden in verschillende toonaarden, tempo of volume, ervaar je (ook door bijvoorbeeld de specifieke akoestiek van de ruimte) de muziek op iedere plek anders. Een live-registratie is dus ook niet zinvol, omdat de persoonlijke muziekbeleving van het moment totaal niet te vangen is.

Dit is op zich geen nieuw idee: klassieke muziek was precies dit voordat er opnameapparatuur bestond, of speakers waarmee het geluid overal in de zaal hetzelfde klinkt. De Duitse filosoof Walter Benjamin beschreef in 1935 hoe de mogelijkheid om kunst mechanisch te reproduceren ervoor zorgt dat ons ontzag voor de kunstvorm minder wordt (de cultuurfilosofen onder ons kunnen dat stuk hier lezen).

Dan is een tegenbeweging, die muziek wil maken die daadwerkelijk uniek is op die tijd en plaats, best logisch. Zo heeft het genre ambient (lees hier de feature die we vorig jaar erover schreven terug), het uitdagen van de ‘normale’ manier van muziek luisteren én maken als basisprincipe. Ziehier de link met Nicolas Jaar, van wie eerder dit jaar nog een compilatie verscheen onder het alter ego Against All Logic. Jaar laat zich zowel live als op plaat het liefst leiden door improvisatie in het moment en de omgeving. Ook deed hij al verschillende keren een uren durend improvisatieconcert, veelal gevuld met experimentele ambient.

De Chileens-Amerikaanse producer werkt deze ADE dus een week lang aan een compositie die (voorlopig als enige keer) ten gehore gebracht wordt op 11 mei, als première van de Playing The Cathedral-reeks en toevoeging aan het muzikale canon van de Oude Kerk. Jaar kwam afgelopen maandag aan in Amsterdam en werkt doorgaans buiten de openingstijden van de Oude Kerk, in de vroege ochtend, avond en nacht. Even over zijn schouder meekijken, zit er dus niet in. Behalve als je The Daily Indie heet.

(Tekst gaat door onder de foto)

Alles omgevend
Wanneer we (en, toegegeven: een handjevol andere pers) de enorme kerk binnenkomen, worden we meteen ondergedompeld in een langgerekte soundscape die op een of andere manier onmiskenbaar als Nicolas Jaar klinkt. Het geluid voelt als een warm bad en we snappen ineens wat Brian Eno bedoelde, toen hij deze muziek ambient noemde, naar het Latijnse ambire: alles omgevend.

We lopen stilletjes rond, bang om de magie te verstoren. Foto’s mogen niet gemaakt worden. De maestro zelf zit in trance voorovergebogen voor het grote orgel en kijkt niet op of om. Blijkbaar kwam Jaar zonder enig plan binnen en experimenteert nachtenlang met wat de ruimte hem biedt: de akoestiek, de unieke layout van de kerk en het vierduizend pijpen tellende orgel. Via een ingenieus systeem van microfoons in de pijpen hoor je het orgel terug uit omhooggerichte speakers die het geluid weerkaatsen tegen de gewelven. Dit wordt weer opgevangen door dezelfde microfoons, waardoor een feedbackloop ontstaat: ook een beproefde ambient-methode. Omgevingsgeluiden – toeristen buiten, kerkklokken en vogels onder het dak – worden net zo goed onderdeel van de muziek als Jaars voorliefde voor vreemde geluiden. Regelmatig horen we een dissonante piep of plotseling kraakt de bas op enorm volume.

We zijn hier dan wel getuige van een experiment, maar feit blijft: nieuw werk van een van de meest veelzijdige elektronische muzikanten van deze tijd wordt as we speak gecomponeerd op de Wallen in Amsterdam. Wat het eindproduct precies wordt, is nog volstrekt onduidelijk, maar dat de uitvoering op 11 mei iets bijzonders gaat worden, op deze magische plek en voorzien van een visuele show van kunstenaarscollectief Children Of The Light, is wel zeker.

De vraag is wat jij hier als lezer aan hebt. In het kort: vrij weinig. Want om er straks bij te zijn, moet je erg diepe zakken hebben. De uitvoering vindt plaats tijdens een benefietdiner, dat direct de hele concertreeks van de Oude Kerk voor de komende vijf jaar financiert. Een tafel voor acht personen kost €5.000. Dan gaat overigens wel Robert Kranenborg voor je koken.

Dat deze muziek ooit op plaat zal verschijnen, lijkt onwaarschijnlijk en druist ook in tegen het idee van het project. Wellicht wordt Jaars stuk nog eens opnieuw uitgevoerd, eventueel op een andere locatie of zelfs door een andere artiest – dit is immers ‘de nieuwe klassieke muziek’, waarin dat principe doodnormaal is. Maar is dat dan hetzelfde? Zeker is dat dit project rotzooit met wat je normale definitie van muziekconsumptie is, en de duizend gelukkigen die er straks bij kunnen zijn in de Oude Kerk krijgen dus met recht een unieke ervaring. We hopen dat er ook daadwerkelijk liefhebbers van Jaars muziek bij zijn.

---

 

Toch nog een ouwe sok met geld gevonden of viel je bonus hoger uit? Kaarten voor de uitvoering van Nicolas Jaar in de Oude Kerk zijn hier te koop.

 

Tycho, ofwel Scott Hansen, is een ambient producer met een voorliefde voor Boards Of Canada. In de designwereld is Hansen vooral bekend als fotograaf en designer onder zijn andere alias ISO50. Naast het bekende geluid waarbij Tycho in het verleden zijn invloeden haalde bij Brian Eno, Jon Hopkins en andere ambient-grootheden is er nu een flinke scheut post-rock à la Explosions In The Sky in de mix gegooid.

 

Montana is na eerdere release Awake het tweede nummer dat is vrijgegeven van het op 17 maart te verschijnen album. Het album draagt net als eerste ’single’ de naam ‘Awake’ en komt uit op Ghostly International.

 

Tour
Vooralsnog ziet het er niet naar uit dat Tycho binnenkort Nederland aan zal doen. Op het tourschema staat voorlopig een kleine hand vol met Europese data. Het wordt dus hopen dat Tycho na deze overvolle twee maanden durende tour plek heeft voor een tripje naar Nederland

 

 

Luister Montana:

 

 

Houd je van fotografie en design dan is Scott Hansen’s werk zeker leuk om even te checken, dat kan hier.