Interview

Jen Cloher treedt buiten Australië: over homohuwelijk, het maaiveld en… haar beroemde vrouw


10 oktober 2017

Vers uit Witten, Noordrijn-Westfalen wandelt Jen Cloher de backstage binnen. Speelde ze gisteren nog in een buurthuis voor vijftig man, vandaag staat de heilige graal der Nederlandse popzalen op het programma, een dampend Paradiso. Bij de gedachte van beide optredens glundert Cloher. Na een carrière van ruim twaalf jaar heeft ze zich goed geworteld in de Australische indiescene, maar een Europese tour was nog niet eerder een optie. Tot nu, dankzij een ijzersterk nieuw album, en een vrouw genaamd Courtney Barnett…

‘Early morning flight / press all day / city through a window / air-conditioned room / with a view / late night / early morning.’ De beschrijving die Jen Cloher op albumtrack Sensory Memory geeft van het muzikantenbestaan is weinig rooskleurig. Hoewel dit haar eerste tour buiten haar thuisland is, weet Cloher van wanten: wekenlang reisde ze reeds mee met de eindeloze wereldtour van Barnett, kriskras door Down Under en naar verre overzeese oorden. “Die track gaat echt over het doorprikken van het fabeltje dat het tourleven een feestje is,” vertelt Cloher. “Een buitenstaander ziet een show, komt misschien backstage en ziet de drank en het feesten, en denkt, wow – wat een geweldig leven! Maar het is vermoeiend, en na een lange periode gaat het z’n tol eisen. Dat zag ik ook bij Courtney gebeuren.”

Voor elke paar shows die Cloher met haar vrouw mee reisde, bleef ze maanden alleen aan het thuisfront. Ze werkte, hield het door Barnett opgerichte Milk! Records draaiende, en ondertussen schreef ze. Angst en jaloezie drukten langdurig hun stempel op Clohers gemoed, oncomfortabel bij de gedachte dat haar vijftien jaar jongere partner in een mum van tijd een van de grootste exportproducten van Australië was geworden. Dat ongemak, dat uiteindelijk als sneeuw voor de woestijnzon weer verdween, speelt een onmiskenbare rol op album vier (lees hier nog eens onze review), met pijnlijk eerlijke teksten tot gevolg. ‘You’ve been gone song long, you could have been dead,’ is de eerste zin van de plaat en dat spreekt boekdelen. “Ik vroeg aan Courtney hoe ze het vond dat ik zo openhartig was, en ze vond het geen probleem. Uiteindelijk heb ik het op dit album ook niet over háár. Ik heb het over mezelf, hoe het voelt om mij te zijn, zonder haar in kwaad daglicht te plaatsen.”

 

“Ik denk dat Courtney op dit moment echt een van de beste gitaristen in de wereld is.”

 

Zodoende vervult Barnett, die overigens al ver voor haar doorbraak in Clohers backing band speelde, opnieuw de rol van leadgitarist op het merendeel van de tracks – een rol die ze volgens de frontvrouw met verve speelt. “Je kunt het op de plaat horen, maar ik denk dat ze op dit moment echt een van de beste gitaristen in de wereld is.”

 

Gevoelens van toen
Terug naar de persoonlijke teksten, want sinds songs als Forgot Myself en Sensory Memory het levenslicht zagen, is er aan de persoon Jen Cloher veel veranderd, met alle gevolgen van dien. “Als je een song schrijft waar veel gevoelens bij komen kijken, verliest die na een jaar of twee zijn emotionele relevantie. Je voelt je niet langer verbonden met je gevoelens van toen,” aldus een plots sentimentele Cloher, die over weinig anders zo gepassioneerd spreekt als de kunst van het songschrijven.

Het is een kunst die ze op de nieuwe plaat beter dan ooit beheerst, al was het maandenlang ploeteren. “Iedereen kan een melodie schrijven, maar er zijn er weinig die goede teksten kunnen schrijven. Je komt er vanzelf achter dat er niet voor niets zo weinig Leonard Cohens en Bob Dylans zijn. Je moet er hard voor werken. Bob Dylan doet alsof ‘ie er niet hard voor werkt, maar stiekem…” Gelukkig is Cloher een ‘privileged white kid in indie rock’, zoals ze zichzelf op Shoegazers beschrijft, en heeft ze de luxe om in het verleden te kunnen staren en de tijd om dergelijke teksten te schrijven, in tegenstelling tot velen. “Daar moet je voorzichtig mee zijn, want het kan heel saai worden om naar mensen te luisteren die over hun zware leven aan het klagen zijn.” Even lacht ze om haar eigen zelfmedelijden. “I mean, come on – there’s people starving to death!”

Tall poppies
Iets later in het gesprek, als we bij dat andere grote thema op de plaat zijn aangekomen, illustreert Cloher hoe zwaar haar geprivilegieerde blanke muzikantenleven dan precies is. “Het kostte mij dertig uur vliegen met drie vliegtuigen om hier te komen. Dat is vermoeiend, maar vooral héél duur. Muzikanten in Europa of de VS kunnen met een paar uurtjes reizen een bestaan opbouwen – het ene moment ben je in Amsterdam, het andere in Hamburg –, maar Australië is een gigantisch eiland onderaan de planeet met nauwelijks 25 miljoen inwoners. Rondreizen en daar je brood mee verdienen is praktisch onmogelijk – behalve voor de allerpopulairste bands.” En zelfs als je, zijnde Tame Impala, King Gizzard & The Lizard Wizard en, ja, Courtney Barnett, die barrière weet te doorbreken, werpt Australië een volgende muur op. Tall poppy syndrome, heet het. “Als je te succesvol wordt in Australië, dan vinden mensen dat vaak niks. Je krijgt nooit de kans om succes te vieren. Succes is een bedreiging. Met een partner die succesvol is geworden, heb ik dat helaas van dichtbij kunnen gezien.”

 

“We betalen allemaal dezelfde belastingen en toch krijg ik niet dezelfde rechten als iemand met… een andere seksuele voorkeur?”

 

‘Ja’ of ‘nee’
Clohers thuisland kent zijn imperfecties en die reiken verder dan het muzikantenbestaan, zoals treffend uiteengezet op Analysis Paralysis. ‘I pay my fines / taxes on time / but the feral right / get to decide / if I can have a wife,’ zingt Cloher op een track waarvan de context zich makkelijk laat raden. Het homohuwelijk is al jaren onderhevig aan verhitte debatten in het land dat steevast door conservatieven geregeerd wordt. Onder druk is er dit najaar een volksstemming per post over de legalisering van het homohuwelijk (lees hier meer daarover), waarvan de uitslag op 7 november verwacht wordt: de kosten zijn hoog en de uitslag slechts raadgevend, en dus denkt ook Cloher er het hare van. “Ik denk niet dat dit een stap vooruit is. Het zou een stap vooruit zijn als de regering zijn werk zou doen, en dat is wetten maken en beslissingen nemen. Deze publieke stemming is er alleen omdat ze geen stemmen willen verliezen, wat de uitslag ook is. En dat is heel schadelijk, want er gáán mensen ‘nee’ stemmen, mensen die denken dat ze het recht hebben om over andermans burgerrechten te beschikken. Ik bedoel, I’m fine and I don’t care, maar we betalen allemaal dezelfde belastingen en toch krijg ik niet dezelfde rechten als iemand met een andere seksuele voorkeur? Het is gewoon zó suf.”

 

Ze verliest zich vaak in haar eigen inzichten – dat blijkt -, of het nu politiek of hyperpersoonlijk is. En zelfs binnen dat brede spectrum aan thema’s is Kinda Biblical – over het offensieve getwitter van Trump – een vreemde eend in de bijt. “Ik ben iemand die gelooft dat je over iets moet schrijven waar je om geeft, want zodra je geïnteresseerd en geëngageerd over iets kan schrijven, zal iemand anders dat waarschijnlijk ook zijn.” Het lijkt een simpele gedachte, maar voor Cloher is het als een lijfspreuk. “Daarbij, als je een platform hebt, maak er dan gebruik van! Ik wist dat dit mijn eerste album zou kunnen zijn dat ook buiten Australië beluisterd zou worden en dus wilde ik niet mijn tijd aan onzin te verspillen. Ik wilde praten over échte problemen en échte gevoelens.”

Vier jaar zaten er tussen In Blood Memory en deze titelloze opvolger. Vier jaar waarin de carrière van Barnett voorrang kreeg, waarin een platenlabel gerund moest worden, waarin met gevoelens werd geworsteld. “Het was een paar jaar schrijven. Een album als dit schrijf je niet iedere dag. Er zitten zoveel emoties in, zoveel grote thema’s, wisdom that I’ve just learned from being alive for a while.” Cloher denkt even na en vat samen. “Ik heb het er allemaal in proberen te stoppen, zodat iedere zin van betekenis is. Niets is verloren gaan.”

Jen Cloher staat op zondag 11 februari met haar vaste band in Rotown Rotterdam. Kaartjes vind je (vanaf 12 oktober) hier