Het intergalactisch grootse levenswerk van Kamasi Washington: een introductie

Met titels als The Epic en Heaven & Earth kun je er bijna niet omheen: het oeuvre van tenor-saxofonist Kamasi Washington is lijvig, groots en haast imponerend. Zijn twee laatste grote projecten beslaan bij elkaar zeven vinylschijven met ruim vijf uur aan muziek in totaal. Ja, die pil kan afschrikken en al die tienminuten-tracks zo rijk aan melodieën, solo’s en ideeën werken op papier misschien al overprikkelend. Maar Kamasi Washington is een artiest die langzamerhand het wereldwijde boegbeeld van de hedendaagse jazz genoemd mag worden; een getalenteerde, constant ontwikkelende artiest en prachtziel die niet genegeerd mag worden. Daarom neemt The Daily Indie je aan de hand met deze beginnersgids over Kamasi Washington en zijn werk.

Illustratie Andrew Tseng

Jeugd in Inglewood en Los Angeles
Kamasi – wiens naam zoveel betekent als ‘samenbrenger van mensen’ – groeit vanaf zijn geboortejaar 1981 op in Inglewood, California. Waar veel kinderen in de buurt al op jonge leeftijd in aanraking komen met criminaliteit, lijkt de kleine Kamasi in een familie van muzikanten al vroeg zijn roeping te hebben gevonden. Op zijn derde oefent hij al op een drumstelletje, waarna hij de piano verkent, maar als Kamasi de smaak van muziek bespelen te pakken krijgt, lokt de tenorsaxofoon van zijn vader Rickey. Rond die tijd is Rickey Washington een jazzmuzikant die zijn zoon pusht om eerst de fluit en klarinet te leren bespelen, maar de inmiddels elfjarige Kamasi is eigenwijs en leert zichzelf op een onbewaakte middag om Sleeping Dancer Sleep On van zijn idool Wayne Shorter in de vingers te krijgen. Kamasi overtuigt zijn vader van zijn passie en zet door.

Rickey Washington speelt rond die tijd regelmatig samen met Ronald Bruner Sr., een vaardige drummer die zijn strepen verdiende met Gladys Knight, The Temptations en The Supremes. Als Kamasi zijn eerste drumsetje krijgt op zijn derde verjaardag, heeft iedereen het al snel over ‘die kleine’ van anderhalf, die al behoorlijke aanleg voor de drums heeft. Die kleine van anderhalf: Ronald Bruner Jr. Het blijkt in de familie te zitten, want het broertje van Ronald heet Stephen, die op jonge leeftijd een basgitaar in handen krijgt en later evolueert in het alter-ego Thundercat.

De broertjes Bruner zijn niet de enigen die zowel privé als zakelijk een belangrijke rol blijven spelen in het leven van Kamasi: later vormen ze met pianist Cameron Graves het ensemble The Young Jazz Giants. Samen brengen ze na jaren ervaring één titelloze debuutplaat uit in 2004. Langzamerhand groeien deze jonge jazzgiganten uit tot belangrijke figuren in de jazzwereld van L.A., en leggen ze in de late jaren nul en tijdens het begin van dit decennium de basis voor eigen succes als sessiemuzikanten bij Ryan Adams, The Supremes, Prince en Flying Lotus. Maar bovenal vormen deze vier vrienden het belangrijke fundament voor één groot muzikaal epos waarop alles samenkomt: The Epic.

 

De samenbrenger
De eerste generatie jazzmuzikanten uit Los Angeles – waar Kamasi zijn vader Rickey ook onder valt – heeft veel naamsbekendheid in de stad, maar wordt – op grootheden als Charles Mingus en Dexter Gordon na – weinig vastgelegd op plaat. Zo verdwijnen vele prachtcomposities en liveshows van Washington senior en consorten richting vergetelheid. De tweede generatie heeft inmiddels zoveel ervaring met een eigen L.A.-sound, dat het zonde zou zijn om dezelfde fout te maken als hun voorvaderen. In 2011 besluit Kamasi, na een leerzame tour met Snoop Dogg, het lot van zijn naam te bezegelen: de dan dertigjarige muzikant roept zijn netwerk van getalenteerde bevriende musici bijeen onder de noemer The Next Step om de studio in te duiken. Onder de dertien muzikanten bevinden zich naast Kamasi zijn jeugdvrienden ook contrabassist Miles Mosley en vader Rickey.

Het grote idee van Kamasi achter deze opnamesessies is om de luisteraar te laten horen wie de muzikant is, wat hij is, en wat hij heeft doorgemaakt. En dat levensomvattende idee wordt zo breed benut als je je maar voor kunt stellen: in december 2011 is de band non-stop bezig met opnemen. Werkdagen strekken van tien uur ‘s ochtends tot drie uur ‘s nachts, met als resultaat 190 nummers: omgerekend ruim voldoende songmateriaal voor acht albums. Kamasi schaaft het aantal nummers bij tot zeventien, waarvan veertien eigen composities. Deze nummers vormen samen het meesterwerk met de passende titel The Epic, het officiële debuut van Kamasi Washington & The Next Step.

Het boekwerk
In drie delen neemt Kamasi Washington de luisteraar van The Epic mee op een reis met een nieuw jazzgeluid. Eerst een tocht langs zijn jeugd en ambities in Part I: The Plan. Een plaat over het maken van plannen, hard werken en hoe het echte leven daarmee interfereert. Al meteen hoor je een symfonisch geluid, bestaande uit een koor, strijkers, een majestueuze piano en aanstekelijke saxofoonmelodieën. Dat hoor je al direct in door John Coltrane geïnspireerde nummers als openingsspektakel Change Of The Guard (gebaseerd op een terugkerende droom die Kamasi tijdens het opnameproces heeft), dat een prachtig grootse, eigenzinnige retouchering van Tony Austin kreeg.

 

Deel twee
Het tweede deel van The Epic – The Glorious Tale – gaat over het leven en al haar pracht, maar ook haar onverwachte wendingen. Zo word je op schijf twee nog meer in een kakafonie van solo’s, ritmes en muzikale gemoedstoestanden geslingerd dan op schijf één. Neem het door het geheel uitgebalanceerde contrast tussen het sereen groovende vocal jazz-juweel The Rhythm Changes en het magistraal drukke doch verslavende Miss Understanding, waar je als luisteraar na één minuut al in een leeuwenkuil van free jazz-solo’s wordt gesmeten.

 

Deel drie
Deel drie van The Epic – The Historic Repetition – herhaalt enkele elementen uit de wereldgeschiedenis, muziekgeschiedenis en zelfs van wat voorafging op het album. De geschiedenis herhaalt zich continu, maar de rol die je in het verhaal speelt kan veranderen. Op Malcolm’s Theme worden belangrijke elementen uit speeches van Malcolm X gesampled, Claire de Lune van Claude Debussy krijgt een heel nieuwe bezieling in een slow jazz-uitvoering. Re Run Home is een exotischere interpolatie van Re Run op schijf twee.

 

Op drie platen die het levensverhaal van Kamasi en zijn visie op het leven door middel van muziek duidelijk maken, heeft Washington met The Epic niet alleen een compositorisch prachtige plaat, ingevuld door topmuzikanten uit heel Los Angeles, neergezet, maar katapulteert hij zichzelf binnen no time naar de top van de hedendaagse jazzwereld.

Het verschil maken
Via spelen met Snoop Dogg leert Kamasi producer en altsaxofonist Terrace Martin kennen. Martin is een grote naam in het produceren en vervaardigen van hiphop en leert Kamasi te kijken naar muziek zoals hij dat nog niet eerder deed. Martin werkt op dat moment ook aan de volgende grote release van rapper Kendrick Lamar en nodigt Washington uit om te helpen aan de plaat waar hij al jaren aan werkt met onder andere Flying Lotus en Thundercat (Washington speelt tenorsaxofoon op U, en schrijft strijkers- en blazersarrangementen voor de skit waarop Kendrick 2Pac interviewt). Het werken met hiphop-artiesten doet de star quality van Washingtons naam niet alleen stijgen, hij leert ook nieuwe elementen te verwerven in zijn muziek.

Na The Epic blijft Kamasi nieuwe samenwerkingen aangaan met Terrace Martin, John Legend, Run The Jewels, Ibeyi en wordt Kamasi door het Whitney Museum in New York benaderd om voor hun biënnale een project te halen. Dat werk wordt Harmony of Difference uit 2017, een zesdelige suite die verschillen in de wereld viert. In een tijd waarin verschillen ‘opgelost’ moeten worden, wil Kamasi deze juist op een voetstuk zetten, met daarin ook een ode aan Los Angeles, een stad waarin een enorm aantal verschillende culturen naast elkaar bestaan en verbonden zijn.

Vijf van de zes nummers op Harmony of Difference representeren verschillende delen van L.A. en flirten met verschillende Zuid-Amerikaanse genres, mellow Rhodes-toetsen en gelaagde percussie. Op slotstuk Truth komen de vijf voorgaande nummers samen, in instrumentarium, melodieën en samenklank. De eerste vijf songs op Harmony of Difference zijn een stuk korter en bondiger verpakt dan al het voorgaande werk van Kamasi Washington en blijken een goede toevalstreffer om een wat jonger jazznewbie-publiek goed in te pakken: Humility en Desire zijn tegenwoordig de meest gestreamde nummers uit het oeuvre van Washington op Spotify.

 

Buitenaardse ambitie
Rond de release van Harmony of Difference heeft Kamasi Washington al een flink jaar haast onafgebroken getourd en speelt hij een show in de Darling-zaal van North Sea Jazz, die een enorme groei laat horen, zowel spiritueel als muzikaal. Wat wij dan nog niet weten, is dat hij al flink wat werk heeft verricht voor een nieuw album. En wie zijn vorige werken hoorde, weet dat zijn projecten niet anders dan ‘behoorlijk’ ambitieus zijn. De band had dus geen keuze en moest weer mee de studio in om te blijven werken en groeien, zelfs toen Kamasi nog geen dichtgetimmerd plan voor ogen had.

Het nieuwe plan werd pas enkele maanden geleden op de wereld losgelaten: Kamasi tweede langspeler is geen dubbel-, geen driebubbel-, maar een vierdubbel-LP bestaande uit twee componenten: Heaven & Earth. Earth gaat over hoe het leven op aarde is, Heaven is hoe Washington zich het leven op aarde voorstelt in zijn hoofd. Het is het hele idee van levensreflectie all over again, maar dan met alle ruimte voor een organisch, in-your-facegeluid op Earth en om kosmisch te zweven op Heaven.

 

Nieuwe levensfase
En dat gebeurt ook. Heaven & Earth tonen wederom groei en een weerspiegeling van een nieuwe levensfase van de muzikant. Hoe moeilijk het soms ook te geloven is bij een overvolle en drukke jazzplaat die slechts voor tien procent of minder vocalen bevat, Kamasi Washington levert in zijn werk de emoties en indrukken af die muziek zo mooi en belangrijk in ons leven maken. Kamasi Washington reflecteert op zijn eigen leven, het leven op aarde, hoe hij reageert op dat leven en durft daarnaast ook nog eens verder te dromen.

Volgende week speelt Kamasi Washington met zijn band driemaal in Nederland: op maandag 28 mei in Doornroosje, op dinsdag 29 mei in Paard en op 1 juni in Paradiso. Geen enkele show van Kamasi en zijn band is twee keer dezelfde, mis het niet!