Alles moet anders en Le Guess Who? viert de verandering tijdens een bijzonder weekend
12 november 2021
Le Guess Who?, och och: wat hebben we hier lang over liggen dromen. Met een samenleving die weer op het randje van sluiten staat, voelt deze avond als een soort begin en een einde. Een muzikale ronde om de zon, een intense vierdaagse, op het randje van de vulkaan. En ja, zonder een volgeplempt festivalseizoen achter de kiezen geniet je er dan nog meer van, wanneer je weer in Utrecht aankomt.
Goed, noem het een hernieuwde waardering. Voor misschien het laatste liveverslag van het jaar. Als in een openbaring stappen we in het licht van TivoliVredenburg om te kijken hoe het er met die door elkaar geschudde wereld voor staat. Want zoveel internationale artiesten hebben we tot nu toe überhaupt nog niet gezien dit jaar en nu krijgen we ze ineens van alle kanten voor onze raap. Wat voor boodschap hebben al deze artiesten van over de hele wereld? Nou: verandering. Want veranderen moeten we. We weten het maar we doen het niet, of veel te langzaam. Alles moet anders en het moet nú gebeuren, het liefst vanavond nog. Al zullen de meesten concessies moeten doen, we moeten het omarmen. Wat leert de nieuwe generatie muzikanten ons?
Uit Liverpool komt de zwaar melancholische King Hannah. Samen naar de ondergang met mysterieuze liedjes, die klinken als de langzaam opbrandende aardbol waar we overheen sjokken. De zanglijnen zijn rafelig, de gitaarsolo’s rokerig en groots. Namen als Mazzy Star en Sharon Van Etten zweven vanavond zachtjes op de achtergrond in de Pandora. Het broeit van ingehouden verlangens, wel of niet haalbaar. We zitten samen op een donkere weg met alleen links en rechts in de verte wat licht uit de huisjes in het land. Heel klein gloort er iets achter die donkere muur voor ons, die eerste streepjes licht, die zomaar iedere dag weer magisch verschijnen. ‘I am a woman, a brave, brave one. I am a woman, A well-made one‘, zingt ze. Voor alle vrouwen die zich ook zo voelen: het wordt tijd dat jullie de handschoen oppakken. Wellicht helpt het, wie weet.
L’Rain stelt grote en belangrijke vragen aan haar met de adem inhoudend luisterende publiek in de Ronda. In het experimentele universum van Taja Cheek stelt ze vooral de vraag centraal hoe we nou met verandering en elkaar om moeten gaan. En poh, we hebben nogal wat vragen omtrent verandering op tafel liggen. Maar na de ochtendkrant weet je als klein individuutje toch ook niet meer waar je moet beginnen of wat nu weer onze ondergang inluidt. Er zijn momenten waarop je denkt: het is teveel, laat ook maar. Het nieuwe album Fatigue van de muzikante uit Brooklyn is met tijden dan ook duister en zwaarmoedig, maar daartegenover staan altijd veerkracht en hoop. Boodschappen en gevoelens die we kunnen gebruiken. Uit die opstijgende mist komt L’Rain vanavond tevoorschijn.
Ze sproeit een luchtje rondom de bandleden en zichzelf en het podium is gezuiverd, klaar voor een geestverruimend uurtje. Vintage Le Guess Who?, waar je op onbewaakte momenten je waant in een wereld zoals die ook zou kunnen zijn. Zo mooi, kwetsbaar en krachtig. Je begrijpt jezelf, je begrijpt elkaar en dingen vallen op hun plaats. De mensen zorgen hier voor elkaar, terwijl die gedachten overvloeien in de belachelijke muzikaliteit van deze groep. Ze komen van alle kanten en allemaal zijn ze voortreffelijk. En ondanks 1.001 laagjes en invloeden passen ze toch allemaal in elkaar. Waar komt L’Rain vandaan, waar was ze al die tijd in ons leven?
Van andere werelden kunnen we leren en Le Guess Who? biedt de meeste inkijkjes van alle festivals. Het grote wachten voor veel muziekliefhebbers is vanavond daarom op Arooj Aftab. De in Saoedi-Arabië geboren, in Pakistan opgegroeide en in Brooklyn wonende zangeres, die met Vulture Prince volgens velen een van de albums van het jaar heeft gemaakt. Ze is momenteel op haar eerste Europese tour en dat gaat niet onopgemerkt, getuige de volle Grote Zaal. Driekwart vol, that is. Inspiratie uit soefi-poëzie tot Jeff Buckley en alle culturen die Aftab door de jaren heen ingeademd heeft, leiden vanavond tot vijftig minuten aan buitengewoon mooie muziek. Rillingen en open monden waar je kijkt. Vrede hangt in de lucht tussen de klanken van minimalistische liedjes. De muziek doolt met haar maakster over de wereld, zoals meer dan ooit dat doen of toe gedwongen zijn, en overal druipen er nieuwe invloeden en gedachtes in haar liedjes. Eventjes is deze culturele kosmos in Utrecht en mogen we het van dichtbij meemaken. Zang, harp en gitaar, een wolk uit het westen en eentje uit het oosten die ergens in de verte op elkaar botsen. Wat schichten, wat later gerommel.
Met een harpiste die als een ‘motherfucker’ (gehoord in de zaal) haar instrument staat te bewerken en een contrabassist die zijn hand niet omdraait voor een indrukwekkende zangpartij of zijn bas een kwartslag draait om er een percussie-instrument van te maken. Ze hebben het naar hun zin vanavond, want hoe toegewijd de muziek van Aftab ook klinkt, ze houdt van de uitgelaten vibe die in de zaal hangt. We moeten niet te ingewikkeld doen over haar muziek, uiteindelijk gaat het gewoon over liefde, verlies en bedwelming.
Het maakt niet veel uit wat Phil Elverum doet. Met een gitaar en een verhaal krijgt hij elke zaal muisstil. Dit jaar is hij een van de curatoren op het festival met een schitterend programma en op de eerste avond in TivoliVredenburg laat hij zien waarom hij daarvoor gekozen is. Dat doet hij met zijn ‘autobiografie op muziek’, AKA het album Microphones in 2020, de eerste plaat sinds zeventien jaar die hij als The Microphones uitbracht. Daarop vertelt Elverum zijn levensverhaal en artistieke vorming in wonderbaarlijke details, nu en dan onderbroken door een volledig openbreken van de aarde met een bas en een distortion-effect waarop de knoppen niet verder naar rechts gedraaid konden worden. Met de laatste strofe: Now only. And there’s no end. Daar laten we het bij.
Sfeerfoto’s en SUUNS: Tess Janssen. Gabriels en Scotch Rolex feat. MC Yallah & Lord Spikeheart: Maarten Mooijman.
