Alles draait, alles gaat: The Daily Indie spreekt met Wende over Vrouwen Op Festivals
11 juli 2018
Welcome to The Village
19 t/m 22 juli 2018
Hallelujah Amsterdam / Daar waait een nieuwe wind over de Dam. Over ‘t Spui en het Rokin / En zet de tijd niet terug, het heeft geen zin. Want het gaat verder, het gaat door. Ramses Shaffy
De mensen, de trams, drukte en chaos, alles draait, alles gaat: Amsterdam is de stad van Ramses Shaffy, Anne Frank en inmiddels ook Wende Snijders. In maart van dit jaar verscheen Mens en op 21 juli staat ze op Welcome to the Village in Leeuwarden. Nu spreekt The Daily Indie haar in De Stadsschouwburg van Amsterdam. Over een heet hangijzer: vrouwen op festivals.
Tekst Roelof Schippers
Foto’s Tess Janssen
Ik stap met fotografe Tess Janssen de artiesteningang van De Stadsschouwburg in. Nog geen vijf minuten verder beent Wende met haastige passen dezelfde voorhal in, de lift in en de stilte van het witte labyrinth door. We verkennen het dak als geschikte locatie (een panorama van Amsterdam) voor een fotoshoot, maar kiezen toch voor de zakelijke witheid van Ivo van Hove zijn vergaderruimte.
Ik zit aan een lange houten tafel. Wende ligt, zit, poseert op een lage witte bank. In mijn blauw gekartonneerde schrift schrijf ik dingen die ik zie en hoor: het gefluister van de airco, het klik van de camera, de stilte van een gepasseerde vergadering, kalkstrepen op de half gevulde waterkaraf. Marnixstraat, Amsterdam, 6 juli 2018, 15:10, zo is het gegaan.
Wende zit op de stoel tegenover mij. Ze zegt, lachend: “Ik weet niet zeker hoe goed dit water is, maar willen jullie?” Dan schenkt ze water. Op een nieuw vel schrijf ik bovenaan: Wende schenkt water. In de stilte die volgt zeg ik: “Wende schenkt water, ik heb het geschreven. Het allitereert, dat is prettig.” Ze lacht: “Zo, dan weten we dat het echt is gebeurd.” Als ze lacht worden haar ogen smal.
Ik ben hier om met je te spreken over het thema ‘vrouwen op festivals’.
Wende zucht, lacht opnieuw, duwt tegen de stoelleuning: “Dat is nou echt mijn onderwerp!” Ik zeg dat ik daar blij om ben, omdat dit precies de eerste keer is dat ik hier met iemand over ga spreken. Wende concludeert daaruit dat we nu [verbaal] ontmaagd gaan worden in deze thematiek, dan zegt ze: “Ik moet zeggen dat ik me pas heel recent ben gaan verdiepen in het gegeven vrouw versus man, met als aanloop de hele #metoo-situatie. Het is goed dat er stenen worden omgekeerd. Ik dacht eerst alleen wel: ‘Huh?!’ [geluid van verbazing]. Ik herkende mij helemaal niet, ik heb er nooit bewust gedachten over gehad. Ik heb met mannen altijd heel gelijkwaardige relaties.”
Ik vroeg mij aanvankelijk ook af: waarom is dit nog hele vraagstuk überhaupt nog een ding?
Eerst spreekt ze stap voor stap, dan volgen de zinnen rap achter elkaar: “Ik deed vorige week een show op Down The Rabbit Hole, over de menselijke drift om jezelf van tijd tot tijd volledig de vernietiging in te helpen. Daar was Nadia Duinker (creatief horeca-ondernemer, red.), en die zei tijdens een gesprek over genderneutraliteit en man-vrouwverhoudingen: ‘Hoe krijg je meer openheid? Waarom zijn die taboes er nog?’ Toen zei ze iets interessants: ‘We leven in de veronderstelling dat alle taboes zijn doorbroken, maar ondertussen leven we in een slaaptoestand.’ Aan de andere kant zie ik toch ook op festivals genoeg vrouwelijke artiesten: St. Vincent, Sharon van Etten, Joan As Police Woman, noem maar op: ze zijn er echt wel. Maar er is nog best veel werk te doen.”
Heb je al een verklaring gevonden voor deze situatie?
“Eeuwen en eeuwen zijn vrouwen op de tweede plaats gezet: mijn oma kreeg pas handtekeningsbevoegdheid in 1958. De emancipatie van de vrouw gaat heel stapsgewijs, of eigenlijk in slakkengang vooruit. De verklaring is: De man is fysiek sterker dan de vrouw.” Bijna lach ik, ik zeg: “Dat is zo goed als te banaal voor woorden.” “Het is banaal; dit is wat je krijgt als je eeuwen de laagste kruk aan tafel krijgt. Het is belangrijk dat je naar deze hele situatie met een ferme, maar rechtvaardige bril kijkt. Natuurlijk is het niet zo dat één feministische golfslag het tij keert. Ik denk dat er heel veel slagen gemaakt moeten worden. De ene slag brengt de volgende aan het licht.”
Wat bedoel je daarmee?
Ze denkt. “Er is – met alle respect – een parallel te trekken met de Afro-Amerikaanse civil rights movement. De slavernij werd in 1863 afgeschaft. Pas in de jaren vijftig van de eeuw daarop had je de eerste protesten, Martin Luther King. Pas honderd jaar later. Het is een ontzettend lang proces geweest.”
“Je moet ervan uitgaan dat er geen eindpunt is: als er een slag is geslagen, komt er een volgende slag. Het is een oneindig proces.”
Het kan dus zijn dat je pas één of anderhalve generatie verder ziet wat het gevolg van je inzet, van je drukte is geweest. Ook als we het hebben over thema’s als ‘vrouw versus man’ en ‘vrouwen op festivals’.
“Precies.”
Ik vind het moeilijk om te denken voor de volgende generatie. Ik weet niet eens of ik dat wel kan.
“Vroeger konden mensen over volgende generaties nadenken. Ik denk dat het individualisme doorgeslagen is, dat we daardoor heel moeilijk beslissingen kunnen maken voor de generaties na ons. Maar je moet ervan uitgaan dat er geen eindpunt is: als er een slag is geslagen, komt er een volgende slag. Het is een oneindig proces.”
Je zou je haast kunnen vragen of het dan wel zin heeft om je druk te maken over de plek van vrouwen op festivals.
“Die gedachte, die ik ook zelf kan hebben: ‘who gives a shit, het is toch ook prima zo, het interesseert mij niet.’ Omdat je het goed hebt, wat mooi en prima is. Of omdat je slecht geïnformeerd bent. Maar met alle stelligheid die in mij is, hoop ik dat een ander het ook voor mij opneemt als ik in de shit zit. En puur vanuit eigenbelang: ik denk dat ik er gebaat bij ben als iedereen gelijke kansen heeft.”
Ik schrijf dat op: ‘Ik ben erbij gebaat als iedereen gelijke kansen heeft.’ Dat is een mooie gedachte. Dat is geen vies egoïsme. Ze lacht: “Ik geloof dat je ontzettend veel goeds kunt bereiken als je egoïsme op de juiste plek zet.” Statement: ‘Als je energie op de juiste plek zet, dan kun je bergen verzetten.’
Heb je daar een voorbeeld van?
Ze denkt even na. “Een voorbeeld – ik was onlangs in Kenia, Nairobi. Toen ben ik naar een centrum geweest, een opvangtehuis voor straatkinderen. Wat het centrum doet is de energie die deze kinderen steken in rottigheid, jatten, verslaving richten op iets constructiefs. Ze krijgen een instrument, een camera, whatever. Je ziet dat ze eigenwaarde vinden, verantwoordelijkheidsgevoel. Ze gebruiken dezelfde hoeveelheid energie, maar nu gericht op iets dat constructief, nuttig, goed is.”
Wat neem je daar nu van mee?
“Ja, dat het inspirerend is, en al die clichédingen, dat we het hier hartstikke goed hebben, met ons dagelijks gekanker om niks, dat soort shit.” Ik lach, omdat dergelijke dankbaarheid-clichés zich zo moeilijk laten uitdrukken zonder dat het banaal en dom klinkt. Het gesprek ontrafelt zich vervolgens in niet na te schrijven opeenvolging van snel uitgesproken zinnen. Ook laten m’n aantekeningen me nu in de steek. Dordrecht, zondagavond, 20:53 uur.
Ik vermoed dat het als volgt ging: ik kijk onwillekeurig naar mijn telefoon, omdat de geagendeerde dertig minuten zo ongeveer verstreken zijn. Dan krijgt Wende een spontane ingeving. Ze zegt: “WhatsApp en Instragram zullen uiteindelijk alles overnemen, ik las laatst zo’n angstaanjagend artikel, ik word dan helemaal bang, dan denk ik: ‘daar komen de Chinezen.’ Je weet het nooit, het kan maar zo omslaan.” Na een korte stilte vraagt ze of ik bekend ben met Cambodja, of ik er ben geweest, of ik weet van Pol Pot.
Ze zegt: “Pol Pot, die man heeft in praktisch geen tijd acht miljoen mensen over de kling heeft gejaagd.” Het kan inderdaad snel gaan. Ik zeg dat het opmerkelijk is dat een gesprek over een tamelijk beleefd onderwerp als ‘vrouwen op festivals’ zo snel kan afglijden naar massagenocide. Wende lacht, ze vertelt dat ze die opmerking vaker krijgt. Ook spreken we over het dagboek van Anne Frank, dat in mijn tas zit, muziek die ongemakkelijk dichtbij komt, de Mens In De Muziek, Eerlijkheid: Onderwerpen Met Hoofdletters.
Later in de trein lees ik het pijnlijk intieme dagboek van Anne Frank. Nu durf ik haar stem eigenlijk niet goed aan te halen, maar het is dat ze het volgende schrijft, dat ik het niet laten kan. Anne is veertien jaar als ze op 13 juni 1944 schrijft:
‘Al meer is een van de vele vragen geweest, die m’n innerlijk niet met rust laten, waarom vroeger en nu ook nog dikwijls de vrouw bij de volkeren een zoveel mindere plaats inneemt dan de man. (…) Het is aan te nemen dat de man door zijn grotere lichaamskracht van begin af aan de heerschappij over de vrouw gevoerd heeft; de man die verdient, de man die de kinderen verwekt, de man die alles mag…’
‘Het is dom genoeg van al die vrouwen geweest dat ze tot voor enkele tijd dit maar stil zo door hebben laten gaan, want hoe meer eeuwen deze regel voortleeft, hoe vaster hij ook voet vat. Gelukkig zijn de vrouw door school, werk en ontwikkeling de ogen wat geopend.’
‘In veel landen hebben de vrouwen gelijke rechten gekregen; vele mensen, vrouwen vooral, maar ook mannen, zien nu in hoe verkeerd deze wereldindeling zo lange tijd was, en de moderne vouwen willen de rechten voor hun algehele onafhankelijkheid! Maar dat is het niet alleen, de waardering voor de vrouw, die moet komen!’
Het galmde, het galmt nog steeds.
WEBSITE WELCOME TO THE VILLAGE | FACEBOOK-EVENT | TICKETS