Run The Jewels, RTJ4, activisme en sociale veranderingen
18 juni 2020
Run The Jewels lijkt er een gewoonte van te maken om zijn albums op precies het juiste moment uit te brengen. Waar voorganger Run the Jewels 3 op een rumoerig moment uitkwam, anderhalve maand na de verkiezing van Donald Trump, is het nieuwste album RTJ4 uitgekomen in een tijd waarin de politieke en sociale spanningen in de Verenigde Staten een hoogtepunt bereiken.
De datum is 29 mei 2020, vier dagen na de moord op George Floyd. Terwijl er in het hele land protesten zijn uitgebroken geeft Killer Mike, de helft van Run The Jewels, een toespraak in zijn geboortestad Atlanta. Zichtbaar geëmotioneerd vertelt hij hoe hij, de zoon van een politieagent, diep geraakt is door de gebeurtenissen van de voorgaande dagen. Echter, tegelijkertijd roept hij op tot kalmte bij de demonstranten. In zijn ogen is geweld niet de oplossing. In plaats daarvan moet men zijn collectieve woede gebruiken om zichzelf te organiseren en het systeem aan te pakken. Het typeert de rapper, gezien zijn lange geschiedenis met politiek en sociaal activisme. Als je wilt dat mensen luisteren, moet je ze iets geven waar ze wel naar moeten luisteren.
Een absoluut kookpunt
Run The Jewels is altijd een politiek betrokken project geweest. Alle drie de voorgangers van het duo waren een aanklacht tegen de situatie in hun land, vaak na aanleiding van zeer actuele gebeurtenissen. Zo kan het nummer Early op Run the Jewels 2, een betoog tegen politiegeweld en corruptie, het best in de context van de politieke situatie van 2014 geplaatst worden. Toen vonden, na de gewelddadige dood van Eric Garner, grootschalige protesten plaats in de VS, waarbij de Black Lives Matter-beweging voor het eerst nationale aandacht kreeg. Dat is inmiddels zes jaar geleden. Anno 2020 zijn, na de zoveelste dood van een onschuldige zwarte Amerikaan, de spanningen tot een absoluut kookpunt opgelopen, met alle gevolgen van dien. Enter RTJ4. Oorspronkelijk was de release van het album gepland voor 5 juni, maar aan de hand van de politieke toestand besloot het duo, dat naast Killer Mike uit rapper en producer El-P bestaat, het album twee dagen eerder, en bovendien gratis, uit te brengen. In een bijgesloten statement stelde het duo:
‘Fuck it, why wait. The world is infested with bullshit so here’s something raw to listen to while you deal with it all. We hope it brings you some joy. Stay safe and hopeful out there and thank you for giving 2 friends the chance to be heard and do what they love. With sincere love and gratitude, Jaime + Mike.’
Beats die in je maag stompen
Op album nummer 4 lijkt Run The Jewels geen tijd te willen verspillen. Met opener yankee and the brave (ep.4) komt het duo met de deur in huis gevallen en wordt direct duidelijk dat aan de chemie tussen de twee in de vier jaar sinds de laatste plaat niets veranderd is. Het nummer duurt net tweeëneenhalve minuut, maar in die tijd worden we goed warm gemaakt voor de rest van het album. Net als op vorige platen wordt ook hier een flink blik aan gastartiesten opengetrokken. Zo komen onder meer Pharrell Williams, 2 Chainz, DJ Premier en Josh Homme voorbij. El-P’s productie is ook op dit album even sterk als we inmiddels gewend zijn. De beats liggen er zo dik bovenop dat het haast voelt alsof ze je in je maag stompen, maar dringen zichzelf niet zodanig naar de voorgrond dat je de focus op de teksten verliest.
De teksten behoeven grote aandacht van de luisteraar. Hoewel RTJ4 natuurlijk lange tijd in productie is geweest, heeft het album door de ontwikkelingen van de afgelopen paar weken nog meer lading gekregen. Het nummer JU$T, gepositioneerd in het midden van het album en legt de vinger op de zere plek met de lyric: ‘Look at all these slave masters / Posin’ on yo’ dollar’, terwijl we op afsluiter a few words for the firing squad (radiation), een vertoog horen over het streven naar een betere samenleving en Killer Mike zich reflectief op zijn eigen succes toont. Zo stelt hij: ‘Black child in America, the fact that I made it’s magic.’ Het is een pijnlijk gegeven dat veel teksten op het nieuwe album geen reactie zijn op de huidige ontwikkelingen, maar eerder een beschrijving van een situatie zoals die al vele malen voorgekomen is. Op walking in the snow, een van de absolute hoogtepunten van het album, rapt Killer Mike: ‘And you so numb you watch the cops choke out a man like me/And ’til my voice goes from a shriek to whisper, “I can’t breathe’, waarmee hij tijdens het opnemen van het album nog aan Garner refereert. Het zijn misschien wel de meest indrukwekkende bars van het album.
Sociale veranderingen
Sociale context is een essentieel onderdeel van de meeste muziek, maar ook vice versa vindt er een grote beïnvloeding plaats. RTJ4 is een album van zijn tijd, zijn teksten zijn beïnvloed door en vervlochten in actuele sociale processen. Het is een album dat poogt de moeilijke gesprekken te voeren in een tijd waar de vraag – nee, eis – groter dan ooit is voor gelijkheid en veranderingen. Er vinden sociale veranderingen plaats en in zo’n periode van verandering zullen er ook nu, terwijl beelden van slavenhandelaren naar de bodem van het kanaal zinken en men zijn eigen rol en positie in het systeem heroverweegt, geluiden zijn die de pijn van de benadeelden verwoorden. En er zullen meer mensen zijn die meebewegen in de richting van deze geluiden. Hierdoor is Fortunate Son het volkslied voor de benadeelde soldaat geworden en zal Gil Scott-Heron voor altijd verbonden zijn met de Black Power-movement. De tijd zal uitwijzen of voor Run The Jewels ook een dergelijke rol voorbehouden is.
