Interview

Hilbrandt predikt stilstaan in een harde wereld in zijn futuristische voorstelling Ravijn


8 november 2019

De Leeuwarder synthrockers van Hilbrandt brengen vandaag hun single Rookmachine uit. Een pompende track, die een nieuw avontuur inleidt voor de band. De afgelopen tijd werkte Hilbrandt hard aan een voorstelling die voor het eerst te zien zal zijn op Explore the North, later deze maand. De voorstelling, Ravijn genaamd, vertelt een verhaal dat aansluit op de huidige tijdsgeest, over een wereld die alleen maar harder wil. We spraken frontman Laurens van der Meulen en bandlid en producer Ico Balt over hun zelfbedachte religie en de gedachten achter Ravijn.

Tekst Bente Hout
Foto’s Xanne Wijkamp

“Ik heb al langere tijd de wens om als band meer te doen dan alleen het podium te betreden, “Wij zijn Hilbrandt!” te roepen, onze liedjes te spelen en na een vlugge “Dank jullie wel!” het podium weer te verlaten”, vertelt Van der Meulen. “Of het publiek de boodschap van zo’n show wel meekrijgt, ligt dan namelijk totaal in het midden.” Dat dit in de theaterwereld heel anders wordt benaderd weet hij uit eigen ervaring. Toen hij zelf in het theater werkte viel hem op dat daar over iedere keuze werd nagedacht. Zelfs de kleur sokken van een acteur wordt bepaald vanuit een code die het verhaal van een voorstelling dient. “Alles wordt daar geënsceneerd, zorgvuldig bedacht en overwogen”, legt Van der Meulen uit. Heel anders dan in de gemiddelde popband, dus. “Ik vind de benadering van verhalen vertellen in de theaterwereld heel aantrekkelijk. Die wilde ik graag toepassen op een nieuw concept van Hilbrandt.”

De zelfverzonnen religie van Hilbrandt
Samen met zijn bandleden en met hulp van regisseur Jeek ten Velden ontwikkelde Van der Meulen een productie waarin een popconcert, theatervoorstelling en kerkdienst samenkomen. Voor zijn productie verzon Hilbrandt een eigen religie. “Het begon allemaal met de track Motor, die gaat over een motorrijder die steeds harder gaat en uiteindelijk uit de bocht vliegt”, vertelt Van der Meulen. “Dat scenario staat symbool voor de wereld waarin we leven. We hebben het allemaal over hoe snel dingen gaan, hoe hard de wereld is en dat er zoveel keuzes zijn.” Dit zijn vooral mentale ervaringen, vindt hij. “Ik wilde graag een wereld creëren waarin die snelheid heel fysiek wordt gemaakt, met een religie die juist stilstaan predikt. Wij zien onszelf met Hilbrandt tijdens onze voorstelling als dragers van die religie.” “Zoals een gospelband die in bepaalde kerken ook altijd een predikant ondersteunt, doen wij dat tijdens onze voorstelling ook”, vult Balt aan.

Ravijn: een fysieke vertaling van een mentaal proces
De naam van de voorstelling, Ravijn, heeft een duidelijk verband met de verhaallijn. “Het idee achter de voorstelling is dat er een harde wereld is waarin iedereen op een gegeven moment een ravijn in rijdt”, legt Van der Meulen uit. “Dat doen we in ons dagelijks leven ook. Het doorlopend benoemen van hoe druk we het wel niet hebben gaat vaak gepaard met een soort trots.” Balt knikt instemmend. “Eigenlijk is ‘druk zijn’ een goede brand tegenwoordig. Het spreekwoordelijke ravijn zien we in het echte leven bijna als een ultiem doel, lijkt het soms wel. We blijven maar roepen: “Ik heb het drukker dan jij!” of “Kijk eens, ik zit al bijna aan de afgrond!””

In de voorstelling volg je een hoofdpersoon, de heldin, die in tegenstelling tot iedereen in haar omgeving besluit om tot stilstand te komen nog voor ze het ravijn bereikt. “Het is een fysieke vertaling van een mentaal proces waarin iemand besluit om stil te blijven staan, maar door druk van buitenaf alsnog in de afgrond terecht komt en zichzelf daar uiteindelijk weer uit weet te verlossen”, aldus Van der Meulen.

In een band spelen met een burn-out
Is het de bedoeling dat je je bij het zien van de voorstelling bewust wordt van je eigen bijdrage aan een gejaagde maatschappij en de huidige tijdgeest waarin alles drukker en sneller moet? “Ik streef er vooral naar om iets te maken wat transformatief werkt”, zegt Van der Meulen. “Dat je als bezoeker dus anders de voorstelling verlaat dan hoe je erin kwam. En het is prima als die transformatie heel subtiel is. Ik wil vooral graag laten zien hoe bepaalde dynamieken werken en dat als we ons gedrag heel erg zouden overdrijven, zoals we in Ravijn ook doen, het ergens toe kan leiden. En willen we dat wel écht? In die zin houdt de voorstelling bezoekers hopelijk een spiegel voor.”

Diezelfde spiegel heeft Balt zelf ook voorgeschoteld gekregen toen hij zich bij Hilbrandt voegde als bandlid. “Toen ik in deze band kwam spelen was ik flink burned-out”, vertelt hij. Van der Meulen grapt: “Ik dacht: ‘Dit is het uitgelezen moment om Ico te benaderen!’ Op dat moment zat ik dus al een halfjaar thuis, met allemaal onverklaarbare klachten en deed Laurens een oproep voor een bassist”, zegt Balt. “Volgens mij moet ik hierop reageren schoot toen door mijn hoofd en weer in een band gaan spelen.” Zo geschiedde en Balt maakte kennis met het verhaal dat destijds al in het hoofd van Van der Meulen zat. “Ik kon mij daar enorm mee relaten. Het verhaal dat door Laurens bedacht was hield mij een enorme spiegel voor. Dat heeft op persoonlijk vlak dus veel voor mij betekend, maar ik denk dat het onderwerp voor veel mensen relevant is.”

Het snijvlak van inhoud en entertainment
“Relevant is het zeker”, beaamt Van der Meulen. “Ik vind het ook dat je als artiest iets te vertellen moet hebben. Hoewel ik daar wel iets milder in ben geworden en meer ruimte laat voor interpretatie. Eerder wilde ik het misschien te graag over inhoud hebben en ging dat teveel ten koste van entertainment. Ik ben langzamerhand wel steeds meer het belang van entertainment gaan inzien.” Een grote inspiratie voor Hilbrandt is Arcade Fire, een band die Van der Meulen vooral waardeert om wat ze vertellen. “Die band is erg conceptueel en hebben het altijd over belangrijke hedendaagse zaken, maar geeft ook gewoon heel entertainende shows.”

Een cruciaal moment voor Van der Meulen was het optreden van Arcade Fire op Best Kept Secret. “Op een bepaald moment in de set riep Win Butler (frontman, red.) naar het publiek dat ze hun telefoon in de lucht moesten houden”, vertelt hij. “En ik dacht alleen maar: wat gaan we nou beleven? Dit is mijn favoriete band om de inhoud en ineens gaan ze hier aan een soort massa entertainment doen met telefoons!” Zijn verontwaardiging verdween als sneeuw voor de zon toen de band na dit moment Neon Bible inzette. “Die track gaat over dat technologie een religie is geworden. Dus daardoor veranderde de context en keek ik ineens met heel andere ogen om mij heen. Dat vond ik verschrikkelijk knap.” Op dat moment besloot Van der Meulen dat ook hij zich als artiest meer wilde gaan begeven op het snijvlak van inhoud en entertainment. “Ik wil bezoekers iets kunnen laten ervaren zonder een track te moeten inleiden met een droge inleiding van het onderwerp.”

Rookmachine
De single Rookmachine, met Roelie Vuitton, vertelt over één van de factoren die kan leiden naar het ravijn. “In de single schetsen we een club, waarin je een gevoel van saamhorigheid ervaart”, zegt Balt. “Toch weet je niet precies wie de mensen zijn die om je heen dansen, want je kent ze niet, en door de rook kun je ze niet goed zien.” De rook staat in dit geval symbool voor social media. “Er is zoveel ruis op de lijn door social media. We denken in verbinding met elkaar te zijn, maar is dat nog wel zo? Er zijn veel factoren in de wereld die ons drijven om constant harder te willen gaan, dit is er zeker één.”

“Kijk, uiteindelijk gaat dit hele verhaal over geluk”, besluit Van der Meulen. “Het klinkt misschien heel soft, maar ik wil gewoon dat iedereen gelukkig is. Dat zou in theorie ook moeten kunnen. Hoe kan het dan toch zó moeilijk zijn in praktijk? Die vraag, daar zijn heel veel antwoorden op. Ik denk dat het begint met de realisatie dat je best gelukkig mag zijn, en ook best wat rustiger aan mag doen. Het hóeft niet allemaal beter, sneller en anders. Je bent al af.”

De voorstelling Ravijn gaat op 23 november in première op Explore the North in Leeuwarden en is daarna op verschillende plekken in Nederland te zien.