An evening with Father John Misty: de gepolijste, loeizware diamant die Pure Comedy heet

Na een reeks folky boeketromans onder het alter-ego J. Tillman en een bijdrage aan Fleet Foxes’ Helplessness Blues brak in 2012 de era van Father John Misty aan. Fear Fun was een autobiografie, de eerste plaat waarop de destijds 32-jarige Joshua Michael Tillman uit Rockville, Maryland de deur naar zijn ziel wagenwijd openzette. Ook opvolger I Love You, Honeybear was een hartenkreet, een kroniek van Tillman’s transitie van hedonist naar getrouwd man. Baard geschoren en blik verbreed, ligt er nu met Pure Comedy een derde biografie op de plank. De insteek blijft persoonlijk, maar de bijsmaak is met alle sores van de wereld bitterzoet.

Als er één zin opvalt op Pure Comedy is het wel de eerste van Total Entertainment Forever: ‘Bedding Taylor Swift / Every night inside the Oculus Rift’. Media-aandacht kreeg Tillman in overvloed na de première bij Saturday Night Live. Hilariteit alom, maar zo komisch als het op de oppervlakte leek, was het in werkelijkheid niet, zoals dat bij Father John Misty zelden het geval is: “The tools represent some kind of technological advancement, but if we can’t act like more than angry ecstasy freaks with the most advanced technology in the world, then how much have we really progressed?”, aldus Tillman in een interview met Exclaim.

Die balans tussen komedie en cynisme is nu meer dan op de voorgangers verstoord, in het voordeel van de laatste. Zoals Tillman zelf feet first uit de baarmoeder kwam, zou het bij het merendeel van de mensheid mis gegaan zijn. De angry ecstasy freaks die de hoofdrol spelen in wereld van Pure Comedy laken beschaving, zijn slechts half ontwikkeld, egocentrisch en machtsbelust. Men is gedoemd te mislukken en als een nachtkaars uit te gaan, en wel In Twenty Years Or So, zeer gepast de slottrack. Protagonist én antagonist in zijn eigen verhaal, is Tillman geen haar beter: hij steelt bebloede lakens van een geamputeerde en verkoopt die vervolgens als kunst, ‘painted by a chimpanzee’, zo zingt hij op The Memo.

 

Met veertien minuten én zonder refrein is Leaving LA, over het vertrek van Tillman en zijn vrouw uit Los Angeles, de piek van 74 minuten poëtisch-egotistische klaagzang en tirade. Pure Comedy verwordt tot An Evening With Father John Misty, een avondvullend programma in je huiskamer met de gastheer als dirigent van een prijswinnend orkest: de titeltrack als bombastische opener, het genoemde In Twenty Years Or So als contemplatieve epiloog. Wie Misty live gezien heeft, zal het beeld van een lang, tenger figuur, met of zonder baard, niet uit die spotlichten kunnen denken, wild maar gecontroleerd gebarend, zoals het een bekwaam dirigent betaamt. In tegenstelling tot de galerijen van gefragmenteerde popliedjes die de vorige twee FJM-platen waren, voelt Pure Comedy vooral als een organische, orkestrale kolos, waarin de hoofdpersoon met ieder gebaar en met al zijn mooie, gitzwarte woorden de muziek naar zijn hand weet te zetten.

Is de wereld zo anders, of drukt deze gewoon zwaarder op de inmiddels getrouwde, gesettelde bijna-veertiger, ontdaan van zijn oude genotsmiddelen? ‘Oh great, that’s just what we all need / Another white guy in 2017 / Who takes himself so goddamn seriously’, roept de boeddhistische duivel Mara op Leaving LA bij de aanblik van Tillman. De ironie straalt, want zo serieus als op Pure Comedy was hij zelden, en toch houden teksten als deze en luchtige intermezzo’s als A Bigger Paper Bag en Ballad Of The Dying Man het raam op een kiertje. Boven alles dient echter benadrukt te worden dat Pure Comedy, van kaft tot kaft, een diamant van een plaat is. Tot in den treuren gepolijst, zonder enige smet of imperfectie, een beetje kitsch, en toch vooral o, o, o, zo prachtig.