Interview

Van Onderen belicht het vooraanstaande moois dat de Nederlandse underground te bieden heeft


2 september 2018

Vorig jaar januari was daar opeens Van Onderen in Paradiso. Een 24 uur durende viering van de diversiteit van de Nederlandse underground. Verdeeld over drie podia zorgden meer dan tachtig acts voor een spetterend festival dat al meteen groots de boeken in ging. Ook dit jaar zijn de  drie mannen van Van Onderen weer aan de slag gegaan en afgelopen woensdag vond Tweede Van Onderen plaats. Geen herhaling van het 24-uurs-concept, maar een verrassende avond met dezelfde ideologie. Ik bezocht de Tweede Van Onderen en sprak met Marijn Westerlaken, Marcel van Schooten en Koen ter Heegde over hun initiatief en de Nederlandse underground.

Ik ontmoet de drie heren ’s middags voor de deur van Paradiso, waarna we afdalen naar de kelder van de Amsterdamse muziektempel en aan een van de tafels gaan zitten. Het trio is niet onbekend in de Nederlandse muziekwereld, zo is Marijn muzikant, boeker bij BLiP Agency en mede-eigenaar van Haarlems muzieklabel Geertruida. Marcel is organisator van concerten in Leiden via Subblicious en medeoprichter van online muzieklabel Smikkelbaard. Koen is mede-eigenaar van Subroutine Records, werkzaam bij Roodkapje en organiseert regelmatig events bij WORM. Terwijl boven ons de soundcheck al in volle gang is, bespreken we onder het genot van wat blikjes Amstel uit de Paradiso-automaat hoe het nou eigenlijk allemaal zit.

Hoe is het idee voor Van Onderen ontstaan?
Marijn: “We zijn dit samen gaan doen omdat we erachter kwamen dat we vaak hetzelfde denken. Je streeft toch allemaal hetzelfde doel na, om toffe dingen te laten zien. Het idee kwam toen in 2016 vanuit Koen om een wat grootschaliger evenement te organiseren waar je bands en initiatieven neerzet die je niet standaard in een plek als Paradiso ziet.”

 

“Dit is ook expliciet geen voortzetting van het eerste concept, maar wel van de achterliggende gedachte en het idealisme dat er achter zo’n festival zit”

 

Koen: “En Paradiso is toch de ultieme bastion van de Nederlandse muziekwereld. Het is het meest illustere podium van het land. We wilden inderdaad een festival neerzetten om alle verschillende ontwikkelingen en de dynamiek van de underground op één avond samen te brengen. Paradiso kwam toen zelf met het idee om er meteen iets groots van te maken. Er sloten zich toen al snel een aantal acts aan die met zoiets mee wilde werken. Vanaf dat moment zijn wij zo’n driekwart jaar bezig geweest om die 24 uur te vullen en om het hele pand te cureren. Toen was het ook nog in de kelder, dat is deze keer niet. Dit is ook expliciet geen voortzetting van het eerste concept, maar wel van de achterliggende gedachte en het idealisme dat er achter zo’n festival zit.”

© Kasper Vogelzang

 

Wat houden die gedachte en dat idealisme in?
Marcel: “Je merkt dat veel kleinere plekken weg zijn nu, wat het lastig maakt voor beginnende bands om ergens op te treden. Dat heeft ook te maken met het kraakverbod. Vroeger had je in elke middelgrote stad in Nederland wel een kraakpand waar iets georganiseerd kon worden. Toen was het ook makkelijker om een tour door Nederland te doen en twaalf maanden later kon je dat weer doen want er waren altijd wel weer plekken bijgekomen. Nu ben je als beginnende band afhankelijk van een kroegje of een klein podium, waar je zelf alle dingen voor elkaar moet krijgen. Je moet er dus veel meer voor doen, wat op zich niet erg is, maar het is lastiger geworden. De drempel wordt steeds hoger.”

 

“Ik denk dat vrijwel altijd de meest interessante ontwikkelingen in de periferie starten”

 

Koen: “Gemeentes hebben natuurlijk ook veelal vanuit prestige-overwegingen of verkapte bezuinigingen de muziekscene van middelgrote- en grotere steden geprobeerd te concentreren in grotere poppodia. Maar die poppodia nemen niet automatisch het stokje over van wat er daarvoor was. Als jij in een nieuwe band zit en je maakt muziek die niet makkelijk te plaatsen is of die nog in ontwikkeling is, dan kom je ook niet zo heel makkelijk daar terecht. Sterker nog, lokale supports zijn een zeldzaamheid in de veel grotere poppodia. Dus je hebt juist veel kleinere podia nodig om een scene tot ontwikkeling te laten komen. En Nederland heeft veel kleinere steden waar veel gebeurt. Ik denk dat vrijwel altijd de meest interessante ontwikkelingen in de periferie starten. Dat is ook in de muziekgeschiedenis vaker zo gebeurd. Of dat nu in Seattle was, of in Manchester toentertijd met de punk en de new wave-explosie. Het gebeurt zelden vanuit een centraal punt zoals Amsterdam. Maar dat betekent niet dat er in Amsterdam niks gebeurt. In een stad zoals deze, waar de gentrificatie tegen de muren op klotst, is het belangrijk om de mensen vanuit de underground, uit de Vondelbunker, OCCII, OT301 ook hier naartoe te halen om te laten zien dat Amsterdam sterker is dan toeristen. Want het is niet zo makkelijk om nog dingen in de stad te doen.”

© Kasper Vogelzang

 

Wat is jullie visie voor vanavond?
Marijn: “We willen iets neerzetten waar podia zich normaal gesproken niet zo snel aan zouden durven wagen. Het gaat niet om hoeveel publiek we kunnen trekken, maar om het neerzetten van een programma dat ergens voor staat.  Dit kunnen we met de support van Paradiso hier wél doen. Van de acts die we vanavond hebben geprogrammeerd kennen de meeste mensen er waarschijnlijk twee of drie. Daardoor is er veel te ontdekken, maar worden verschillende groepen van scenes bij elkaar gebracht.”

 

“Dan heb je een bizarre avond waarbij je iets hebt dat je normaal gesproken niet kan plannen”

 

Marcel: “We hopen dat het publiek eens buiten hun eigen kaders kijkt. Dat bijvoorbeeld iemand die Canshaker Pi heel tof vindt naar boven loopt en daar bij Red Brut staat te kijken omdat het een hele vette elektronische act is. Zich vervolgens kapot lacht omdat Karel een of andere maffe actie doet, en uiteindelijk in een pit belandt bij Pig Frenzy. Dan heb je een bizarre avond waarbij je iets hebt dat je normaal gesproken niet kan plannen. Daarvoor zou je naar een festival moeten gaan, en dan moet je je helemaal suf rennen op een schema dat je half kent. Hier loop je een paar trappen op en kan je het in principe gewoon allemaal zien.”

© Kasper Vogelzang

 

De Tweede Van Onderen
Na dit gesprek was ik erg benieuwd of deze idealistische gedachten ook daadwerkelijk tot uiting zouden komen tijdens Van Onderen. Ik begaf me onder het publiek en zag dat er langzaamaan steeds meer mensen binnendruppelde. Het begon rustig. Bagdaddy trapte af in de kleine zaal, waarna Personal Trainer meteen het stokje overnam in de grote zaal. De kleine groep mensen die al aanwezig was ging dan ook meteen de trappen af om de volgende show mee te pakken. Het publiek leek eerst nog wat verlegen, maar de drukte nam snel toe en voor je het wist stond Paradiso opeens stampvol met van alles en nog wat.

© Kasper Vogelzang

 

Het werd al snel duidelijk dat de diversiteit die Marijn, Marcel en Koen voor ogen hadden ook daadwerkelijk plaatsvond. Jong, oud, verschillende subculturen en verschillende bands liepen door elkaar heen. Iedereen stond van dezelfde shows te genieten en had het duidelijk naar zijn zin. De bands die deze avond de Nederlandse underground vertegenwoordigden wisten stuk voor stuk een energieke en unieke performance neer te zetten, wat het publiek enthousiast omarmde. Ik stond zonder moeite het ene moment bij de ene band en het andere moment bij de andere. Voor ik het wist had ik zonder moeite al vijf verschillende acts gezien en was mijn nieuwsgierigheid naar de nog komende optredens alleen maar groter geworden.

© Kasper Vogelzang

 

Tussen shows door bleven mensen even in de hal hangen om te lachen, te praten en elkaar te ontmoeten. De gezelligheid die je normaal gesproken in een bruine kroeg zou verwachten vond opeens hier plaats tussen de trappen en beveiligers. Men nam een moment om op adem te komen, om vervolgens door te stappen naar de volgende verrassing. Of nou de spoken word janglepop van Lewsberg, de cassettebezweringen van Red Brut, de freakshow van Pig Frenzy of het intieme kleedkameroptreden van Ghost Bag & Tine Fetz was. Op deze herfstige augustusavond had Paradiso het allemaal. Ik durf met zekerheid te zeggen dat Van Onderen zijn ambities waar heeft weten te maken. Ik hoop ook zeker dit soort initiatieven vaker te zien in de toekomst.

© Kasper Vogelzang