Er is veel gebeurd in de drie jaar dat Jacco Gardner van de radar verdween: hij is de liefde achterna gegaan, verhuisd naar Lissabon, is druk aan de weg aan het timmeren met andere projecten zoals W.I.T.C.H. en Bruxas, maakt filmmuziek en werkt aan een optreden over de toekomst met zijn broer. Zijn nieuwe album Somnium is de kers op de appelmoes: een volledig instrumentale plaat die het avontuur vertegenwoordigd, geïnspireerd door het allereerste science fiction-boek.
Dwalend door de straten van Lissabon ontstond Somnium langzaam maar zeker in zijn hoofd en vond een vaste vorm in een kamertje omringd door synthesizers: “Het is een two-faced spot. Heel fijn en ontspannen, maar ook melancholisch. Dit is geen plaat die ik alleen maar in Lissabon had kunnen maken, ik heb de roeping om een instrumentale plaat maken altijd al gehoord. Bij mijn eerste album, Cabinet of Curiosities, wilde ik echt een popplaat maken, maar het was een uitdaging die naar een liveoptreden te vertalen. Bij die tweede, Hypnophobia, wilde ik wat meer experimenteren met precies de instrumenten die ik op het podium had.”
“Het is echt gemaakt als een sfeerimpressie; alsof ik een videogame heb gemaakt die ik als maker ook kan spelen”
“Somnium was als een stuk marmer, dat ik al jaren met mij meezeul en waarbij ik als een beeldhouwer het gevoel had dat er een meestwerk in zat. Dus ik hakte alles weg en onthulde datgene dat er al was. Ik vulde de arrangementen gevoelsmatig in, maar het bleef nog steeds mysterieus. Zelfs als ik nu nog naar de plaat luister, heb ik het idee dat ik hem kan ontdekken. Het is echt gemaakt als een sfeerimpressie. Alsof ik een videogame heb gemaakt die ik als maker ook kan spelen, omdat ik elke keer op een nieuw level iets nieuws ontdek. Bij die eerste platen heb ik dat niet, die draai ik nog vrij weinig. Als ik die luister is het bijna nostalgisch, dan denk ik slechts terug aan wie ik was toen was toen ik die nummers maakte en speelde. Op Somnium heb ik de ruimte om opnieuw te interpreteren.”
Somnium is een album zoals je nog nooit hebt gehoord van de hand van Jacco Gardner. Gemaakt met slechts synthesizers en drums van Nic Mauskoviç, in zijn kamer in Lissabon. Het duurt drie kwartier en is helemaal vrij van vocalen. Een muzikale ruimtereis, of een gids naar de meest verborgen hoekjes van je bewustzijn: “Het is eigenlijk een beetje een ouderwetse inslag, of in ieder geval een klassieke inslag, in de zin dat het bedoeld is om iets te ervaren over de duur van zo’n drie kwartier. Wat natuurlijk niet per se heel vernieuwend is, zelfs binnen de klassieke muziek vrij gebruikelijk. De progressie in klassieke muziek kan je op verschillende momenten naar een soort conclusiegevoel brengen.”
“Dit album valt onder die traditie. Tegenwoordig zijn er steeds meer albums, of steeds meer artiesten, die niet eens albums uitbrengen. De tendens komt vanuit de manier waarop we tegenwoordig via Spotify en YouTube naar muziek luisteren: nummers zijn in playlists gemikt en mensen maken daar hun eigen ervaring van. Mensen hebben gewoon niet meer zoiets van: ‘ik ga deze komende drie kwartier reserveren, zogenaamd, voor een ervaring tussen mij en de artiest.’ Dat is meestal al te veel gevraagd. Men heeft steeds meer iets van: ‘ik kan in die drie kwartier twintig artiesten luisteren. Dan kan ik veel meer verschillende dingen horen.’ Dit album heb ik deels als één stuk muziek gemaakt om een statement te maken, om men uit te nodigen de ervaring aan te gaan. Zet je notificaties uit, maak een wandeling, stap in een trein, rijd ergens naartoe, maar: onderga de ervaring.”
“Stel, je kiest ervoor om ambient te luisteren op de fiets of in de trein, dan kies je al in wat voor sfeer je wil zitten op dat moment. Alsof je wat kaarsen aansteekt en de lampen dimt. Een bewuste keuze: ‘het komende uur wil ik dat ik me zo-en-zo voel.’ Maar het is best extreem om zulke keuzes te maken als consument, terwijl er dan juist zoveel te ontdekken valt. Veel meer dan als je naar popliedjes luistert op de radio. Ik hoop dat mijn popverleden een grotere groep mensen uitdaagt deze ‘experimentele’ plaat op te zetten. Ik hou van platen die het avontuur vertegenwoordigen, instrumentale platen die zonder tekst een verhaal weten te vertellen en een sfeer weten neer te zetten. Ik heb hem zelf al honderd keer geluisterd, en iedere keer relateert hij zich anders aan mijn gevoelens en gedachtes op dat moment.”
” Als ik erop zou zingen, dan zou de een tekst beelden oproepen, maar dan word je constant herinnerd aan degene die de plaat gemaakt heeft”
In het begin kun je het album aardig inschatten: de structuur van de nummers wekken het idee dat het niet meer dan drie minuten gaat duren, zelfs zonder couplet en refrein: “Dat heb ik expres gedaan, zodat ik mensen aan de hand kan nemen en na de herkenbare structuren iemand vrij kan laten, zodat hun gedachten op de vrije loop kunnen. Ik vind het dan ook helemaal niet erg als mensen halverwege vergeten dat de plaat opstaat, dat hun gedachten ergens anders zijn. Dat de muziek onderdeel wordt van je omgeving. Een soort filmsoundtrack voor jouw eigen moment, maar dan niet op een ontoegankelijke, experimentele manier. Ik wil alsnog dat het een popplaat is, ondanks dat veel mensen het niet zo zouden noemen.”
Dit is ook de reden waarom Gardners vocalen voor het eerst niet te horen zijn op dit album: “Deze plaat heeft een heel filmisch karakter. Als ik erop zou zingen, dan zou de een tekst beelden oproepen, maar dan word je constant herinnerd aan degene die de plaat gemaakt heeft. Alsof een regisseur ineens het beeld in wandelt en zegt: ‘Ik heb deze film gemaakt,’ en je vervolgens een lecture geeft over de shots. Dat is hoe de meeste popalbums zijn, ik wil juist een ervaring bieden waarbij men níét constant aan mij denkt, maar er iets betekenisvols uithalen voor hun eigen leven.”
De grote inspiratie van het album is het boek Somnium, van Johannes Kepler uit 1634. Het wordt beschouwd als een gigantische, astronomische ontdekking en het eerste sci-fi-boek ooit. Het idee is dat Kepler zich voorstelt een maanbewoner te zijn en de aarde ziet roteren vanaf een stille plek. Het is zoals men toentertijd naar de maan keek vanaf de aarde: “In het boek van Kepler zit een stuk over ruimtereizen en alle sensaties liggen heel dichtbij de realiteit, die pas vierhonderd jaar later ontdekt werd. Dus puur met zijn fantasie heeft hij een soort toekomstvisioen geschetst.”
Dit verhaal gaf Gardner een eigen twist tijdens zijn releaseshows in het planetarium van Artis, terwijl het licht van een volle maan de buitenlucht vulde en de sterrenhemel uitstond. De dome van het planetarium diende als een decor voor een bijzondere installatie. Met behulp van diverse lenzen gleden er organische vormen en cirkels boven onze hoofden langs. “Tijdens mijn optreden doe ik net alsof hij dat visioen heeft gekregen door deze installatie en de droom die daaruit voortkwam. Dus de bezoekers ondergaan weer opnieuw wat Kepler onderging: maar dan kun je je eigen verhaal eraan hangen.” En wie weet is er afgelopen vrijdag in het Planetarium een nieuw toekomstvisioen ontstaan.
