Le Guess Who?
7 t/m 10 november, Utrecht

Nadat er eerder al verschillende namen werden bevestigd, heeft Le Guess Who? vandaag de volledige lineup bekend gemaakt voor de dertiende editie, die 7 tot en met 10 november plaatsvindt in Utrecht. En man man man – waar moeten we beginnen?!

Je kent LGW? natuurlijk niet anders dan een festival dat altijd de randjes opzoekt. Niet alleen muzikaal; als bezoeker dompel je je elk jaar weer onder in ervaringen die je op geen enkel ander muzikaal evenement beleeft. Dit jaar is dat niet anders, als we een eerste blik op het volledige programma werpen.

Moderne rituele muziek
Een van de meest opvallende is een primeur: AEAEA, het nieuwe samenwerkingsproject van avant-garde componist en Le Guess Who?-curator Patrick Higgins en ambient-tovenaar Nicolas Jaar. Het is de allereerste keer dat het duo samen live te zien zal zijn. Jaar deed dit jaar (pun intended) Nederland al twee keer eerder aan, met een primeurshow op Rewire en een experimentele improvisatie in de Oude Kerk.

Puur in theorie is AEAEA ook al grensverleggend: Higgins en Jaar spelen live en resamplen elkaars muziek vervolgens digitaal. Het resultaat moet, volgens het duo, een nieuwe visie op moderne rituele muziek en elektro-akoestische experimenten zijn. Klinkt wellicht wat experimenteel inderdaad, maar we weten inmiddels dat met visionairs als Higgins en Jaar aan boord, in combinatie met de aandacht die LGW? steevast heeft voor de setting waarin dergelijke optredens worden gepresenteerd, het sowieso de moeite waard wordt.

Ian Brannan’s Hidden Musics
Ook voor het eerst te zien is Hidden Musics, een concertserie van LGW? in samenwerking met producer Ian Brennan, en een die komende jaren zal terugkeren op het festival.

Brennan reisde de hele wereld over om muzikale folklore vast te leggen die je normaliter niet op podia tegenkomt. Het festival zegt er zelf over: ‘Het is muziek die zich, ‘verscholen’ in andere delen van de wereld, met minimale invloeden van buitenaf heeft ontwikkeld, maar juist een zeer rijke, vaak eeuwenoude traditie kent. Hidden Musics sluit sterk aan bij de missie van Le Guess Who? om ondervertegenwoordigde geluiden te presenteren en haalt hiervoor een selectie muzikanten naar Utrecht die niet of nauwelijks optreden buiten hun eigen land.‘

Zo zie je onder andere de reed bevestigde Pakistaanse Ustad Saami, de laatst levende khayál-artiest, een muzieksoort die al sinds de dertiende eeuw wordt doorgegeven. Of het Griekse polyfone vrouwenkoor Isokratisses, de Mexicaanse mystieke muzikant La Bruja de Texcoco, en Lakha Khan, een van de laatste grootmeesters van de complexe Rajasthani folk.

Overige programma’s
Overigens kun je ook terecht bij artiesten die wellicht wat bekender in de oren klinken voor de gemiddelde TDI-lezer – maar ook hier vaak weer net effe anders dan je verwacht. De gecureerde programma’s (naast Patrick Higgins) zijn van Iris van Herpen en Salvador Breed, Jenny Hval, Moon Duo, The Bug en Fatoumata Diawara.

Daarin of daarbuiten vind je optredens van onder andere Cate Le Bon, Mykki Blanco, Aldous Harding, Efterklang, Not Waving & Dark Mark (een nieuwe samenwerking tussen de Italiaanse elektronische muzikant Alessio Natalizia en Mark Lanegan), Deerhoof samen met percussieband Tigue, beatpoet Quelle Chris, Xylouris White (een project Dirty Tree-drummer Jim White met de Griekse muzikant Georgios Xylouris). Van eigen bodem vind je onder andere thaifunkband YĪN YĪN en Rotterdams noiserocktrio The Sweet Release Of Death.

En, geloof ons: nog veel meer. Check de website van Le Guess Who? voor het gehele programma.

---

---

WEBSITE LE GUESS WHO? | FACEBOOK-EVENT | TICKETS

 

De Amsterdamse Oude Kerk is het oudste nog overeind staande gebouw van de stad (anno 1306) en is gewijd aan de Sint, oftewel bisschop Sint Nicolaas van Myra. En what’s in a name, een paar weken geleden kondigde de kerk aan Nicolas Jaar te hebben gestrikt om tijdens ADE een week lang muziek te gaan maken in de kerk, als voorbereiding van een nieuwe concertreeks. We mochten even komen meeluisteren.

De Oude Kerk presenteert in mei 2019 een nieuwe concertreeks genaamd Playing The Cathedral, waarvoor nationale en internationale artiesten worden uitgenodigd om in de kerk een ‘locatiegebonden werk’ te komen componeren en, uiteindelijk, ten gehore te brengen.

We hebben het hier dan over ruimtelijke of spatiale muziek: een compositie die is afgestemd op ruimte waarin ze ten gehore wordt gebracht en daardoor zo plaats- en tijdgebonden is, dat ze niet reproduceerbaar is en alleen als zodanig in die setting bestaat. Ook de positie van de luisteraar ten opzichte van de geluidsbronnen (een orkest, of gewoon speakers) heeft invloed: door op verschillende plekken geluid uit te zenden in verschillende toonaarden, tempo of volume, ervaar je (ook door bijvoorbeeld de specifieke akoestiek van de ruimte) de muziek op iedere plek anders. Een live-registratie is dus ook niet zinvol, omdat de persoonlijke muziekbeleving van het moment totaal niet te vangen is.

Dit is op zich geen nieuw idee: klassieke muziek was precies dit voordat er opnameapparatuur bestond, of speakers waarmee het geluid overal in de zaal hetzelfde klinkt. De Duitse filosoof Walter Benjamin beschreef in 1935 hoe de mogelijkheid om kunst mechanisch te reproduceren ervoor zorgt dat ons ontzag voor de kunstvorm minder wordt (de cultuurfilosofen onder ons kunnen dat stuk hier lezen).

Dan is een tegenbeweging, die muziek wil maken die daadwerkelijk uniek is op die tijd en plaats, best logisch. Zo heeft het genre ambient (lees hier de feature die we vorig jaar erover schreven terug), het uitdagen van de ‘normale’ manier van muziek luisteren én maken als basisprincipe. Ziehier de link met Nicolas Jaar, van wie eerder dit jaar nog een compilatie verscheen onder het alter ego Against All Logic. Jaar laat zich zowel live als op plaat het liefst leiden door improvisatie in het moment en de omgeving. Ook deed hij al verschillende keren een uren durend improvisatieconcert, veelal gevuld met experimentele ambient.

De Chileens-Amerikaanse producer werkt deze ADE dus een week lang aan een compositie die (voorlopig als enige keer) ten gehore gebracht wordt op 11 mei, als première van de Playing The Cathedral-reeks en toevoeging aan het muzikale canon van de Oude Kerk. Jaar kwam afgelopen maandag aan in Amsterdam en werkt doorgaans buiten de openingstijden van de Oude Kerk, in de vroege ochtend, avond en nacht. Even over zijn schouder meekijken, zit er dus niet in. Behalve als je The Daily Indie heet.

(Tekst gaat door onder de foto)

Alles omgevend
Wanneer we (en, toegegeven: een handjevol andere pers) de enorme kerk binnenkomen, worden we meteen ondergedompeld in een langgerekte soundscape die op een of andere manier onmiskenbaar als Nicolas Jaar klinkt. Het geluid voelt als een warm bad en we snappen ineens wat Brian Eno bedoelde, toen hij deze muziek ambient noemde, naar het Latijnse ambire: alles omgevend.

We lopen stilletjes rond, bang om de magie te verstoren. Foto’s mogen niet gemaakt worden. De maestro zelf zit in trance voorovergebogen voor het grote orgel en kijkt niet op of om. Blijkbaar kwam Jaar zonder enig plan binnen en experimenteert nachtenlang met wat de ruimte hem biedt: de akoestiek, de unieke layout van de kerk en het vierduizend pijpen tellende orgel. Via een ingenieus systeem van microfoons in de pijpen hoor je het orgel terug uit omhooggerichte speakers die het geluid weerkaatsen tegen de gewelven. Dit wordt weer opgevangen door dezelfde microfoons, waardoor een feedbackloop ontstaat: ook een beproefde ambient-methode. Omgevingsgeluiden – toeristen buiten, kerkklokken en vogels onder het dak – worden net zo goed onderdeel van de muziek als Jaars voorliefde voor vreemde geluiden. Regelmatig horen we een dissonante piep of plotseling kraakt de bas op enorm volume.

We zijn hier dan wel getuige van een experiment, maar feit blijft: nieuw werk van een van de meest veelzijdige elektronische muzikanten van deze tijd wordt as we speak gecomponeerd op de Wallen in Amsterdam. Wat het eindproduct precies wordt, is nog volstrekt onduidelijk, maar dat de uitvoering op 11 mei iets bijzonders gaat worden, op deze magische plek en voorzien van een visuele show van kunstenaarscollectief Children Of The Light, is wel zeker.

De vraag is wat jij hier als lezer aan hebt. In het kort: vrij weinig. Want om er straks bij te zijn, moet je erg diepe zakken hebben. De uitvoering vindt plaats tijdens een benefietdiner, dat direct de hele concertreeks van de Oude Kerk voor de komende vijf jaar financiert. Een tafel voor acht personen kost €5.000. Dan gaat overigens wel Robert Kranenborg voor je koken.

Dat deze muziek ooit op plaat zal verschijnen, lijkt onwaarschijnlijk en druist ook in tegen het idee van het project. Wellicht wordt Jaars stuk nog eens opnieuw uitgevoerd, eventueel op een andere locatie of zelfs door een andere artiest – dit is immers ‘de nieuwe klassieke muziek’, waarin dat principe doodnormaal is. Maar is dat dan hetzelfde? Zeker is dat dit project rotzooit met wat je normale definitie van muziekconsumptie is, en de duizend gelukkigen die er straks bij kunnen zijn in de Oude Kerk krijgen dus met recht een unieke ervaring. We hopen dat er ook daadwerkelijk liefhebbers van Jaars muziek bij zijn.

---

 

Toch nog een ouwe sok met geld gevonden of viel je bonus hoger uit? Kaarten voor de uitvoering van Nicolas Jaar in de Oude Kerk zijn hier te koop.

Die gekke Nicolas Jaar. Het Chileense wonderkind – met 28 mag je nog zo heten, toch? – laat vermoeden dat hij eeuwig broedt op nieuwe muziek. Dachten wij ook hoor. Sirens volgde vijf jaar na doorbraak Space Is Only Noise. Twee weken geleden zette hij plots een surprise album online. De respons was nul, totdat bleek dat dé Nicolas Jaar achter pseudoniem A.A.L. (Against All Logic) zat. Dat cadeautje blijkt minder plagerig en moeilijk, maar wel weer intelligent op z’n Jaars.

Als zijn compilatiealbum onder alter ego Against All Logic iets bewijst is het dat Jaar uniek in zijn soort is – en blijft. In de wereld van de elektronica en de dance is het een tijd van komen en gaan. Jaar blijft in zijn genre fris, verrassend en creatief. Favoriet hier is I Never Dream: een lange feelgood jam die lentekriebels aanwakkert. Dat komt door een, zeker voor Jaar, luchtige productie in combinatie met mogelijk de fijnste samples die je dit jaar gaat horen. Het had een hoogtepunt kunnen zijn op Daphni’s Fabric-mix van vorig jaar, en dat zegt wat. Goud.