De overtreffende trap van DIY en indie: Guided By Voices en het gefragmenteerde meesterbrein dat Robert Pollard heet

Wat doe je als je je niet kunt vinden in de werkwijze van de industrie maar toch je muziek aan de man wilt brengen? Juist: je bouwt je eigen studio, richt je eigen label op, ontwerpt je eigen albumhoezen en doet het lekker helemaal zelf.

Dat is in het kort wat Robert Pollard, inwoner van Dayton, Ohio en immer rusteloos muzikant, gedaan heeft. Met Guided By Voices, talloze andere zijprojecten en onder zijn eigen naam, maakt hij al sinds halverwege de jaren tachtig indierockplaten alsof er niets anders bestaat. Hij schudt ze schijnbaar moeiteloos uit zijn mouw, bracht onlangs zijn honderdste(!) album uit en lijkt niet van plan daar in de nabije toekomst mee te stoppen. The Daily Indie-redacteur Jort neemt je mee naar de rokerige kelders en bars waar het allemaal gebeurde.

Sportieve jeugd en opriching Guided By Voices
Pollard wordt op 31 oktober 1957 geboren in een sportief gezin. Zijn vader probeert hem richting een professionele carrière in de sport te gidsen en Pollard blijkt al jong een verdienstelijk honkballer te zijn, maar hij komt al snel tot de conclusie dat zijn passie meer bij de muziek ligt. In 1983 richt hij de eerste incarnatie van Guided By Voices op, ondertussen werkend als leerkracht op een basisschool.

In 1986 releaset de band zijn eerste EP, Forever Since Breakfast. Het is met minimale middelen opgenomen en klinkt bij momenten alsof de muziek uit een tinnen blik komt, maar onder die ruwe randjes klinkt een liefde voor Britse pop en rock uit de jaren zestig door, een tijdperk waar Pollard al vroeg zijn inspiratie uit haalt, iets wat voor de rest van zijn carrière zal blijven doen.

 

Doorheen de jaren tachtig en negentig opereert Guided By Voices in sterk uiteenlopende bezettingen. Bandleden komen en gaan als met het waaien van de wind: de line-up bestaat regelmatig uit muzikantenvrienden die op dat moment toevallig aanwezig en beschikbaar zijn. Als in 1994 het album Bee Thousand uitkomt, begint zijn naam – tot dan toe vooral bekend bij ingewijden –  eindelijk een beetje rond te zingen in de media. Het album wordt geprezen om zijn aanstekelijke melodieën en absurdistische lyrics, die bij herhaaldelijk luisteren steeds nieuwe details en hooks prijsgeven.

Eerste solo-werk
Pollard stopt met zijn werk als leerkracht om zich volledig te richten op zijn muziek. Rond die tijd brengt hij ook zijn eerste solo-album uit, het begin van een ander interessant hoofdstuk. Het solowerk van Pollard kenmerkt zich door meer experimentele ideeën en tekstuele gekkigheid ten opzichte van het meer op ‘pop’ gefocuste Guided By Voices.

Eind jaren negentig gaat Guided By Voices over op een meer ‘hi-fi’-geluid, een koerswijziging die de fans en de media niet onverdeeld laat. Enerzijds werven de nieuwe platen verse fans, aangetrokken door het meer gepolijste en toegankelijke geluid, anderzijds voelen de hardcorefans van het kenmerkende lo-fi GBV-geluid zich ietwat in de steek gelaten.

 

Rond die tijd ontstaan ook de eerste zijprojecten van Guided By Voices en haar bandleden. Niet alleen Pollard werkt zich een slag in de rondte met one-offs en gelegenheidsbandjes, ook andere coryfeeën als Tobin Sprout en Doug Gillard laten zich in met de immer roterende casts van het GBV-circus.

Einde van de band en reünie 
In 2004 maakt Robert Pollard plotseling bekend dat Guided By Voices ophoudt te bestaan, tot grote verbazing en teleurstelling van de fans. De kapitein van het indieschip wil zich gaan focussen op zijn solocarrière. Ondertussen duiken er nog wel livealbums op, en ook Suitcases: verzamelingen van demo’s uit het nog altijd uitdijende archief van Pollard.

Het is medio 2010 als Pollard aankondigt dat er een GBV-reünie komt. Hij heeft een classic line-up bij elkaar gekregen, bestaande uit onder meer Tobin Sprout en Mitch Mitchell, om een show te spelen op een feest ter ere van het 21-jarig bestaan van Matador Records. Het blijkt een succes en de groep besluit weer te gaan touren. Ongeveer een jaar later komt het nieuws naar buiten dat de band aan nieuw materiaal aan het werken is. Weer een jaar later komt inderdaad Let’s Go Eat The Factory uit, het eerste GBV-studioalbum in acht jaar tijd. Later dat jaar verschijnen er nog twee nieuwe platen.

 

How Do You Spell Heaven
Fast forward naar augustus 2017. Guided By Voices heeft net zijn nieuwste album uitgebracht, How Do You Spell Heaven, waarmee Robert Pollard inmiddels de grens van honderd releases (solo- en zijprojecten meegerekend) is gepasseerd. Een nieuwe plaat is alweer aangekondigd. Ondertussen is de band nog een keer opgeheven, in 2014, maar al in het voorjaar van 2016 werd opnieuw een doorstart gemaakt.

Het typeert Pollard, de man die al meerdere keren heeft aangegeven het nu toch echt wat rustiger aan te willen doen, maar het dan tóch niet kan laten, omdat muziek nu eenmaal zijn grote passie is en hij zijn creatieve ei gewoon ergens in kwijt moet. De band wint met elke release nieuwe fans, maar verliest er tegelijkertijd steeds een aantal: voormalige fans die vinden dat het concept wordt uitgemolken, die van mening zijn dat Pollard allang over zijn hoogtepunt heen is, maar ook verwoede verzamelaars, die alles dat aan Pollard/GBV gerelateerd is kopen, en nu zeggen: tot hier en niet verder.

 

Fan zijn van Guided By Voices is al een rollercoaster op zichzelf. Je wordt overspoeld met nieuw materiaal, en daarvan de krenten uit de pap vissen is soms een tergende aangelegenheid. 

 

Fan zijn van Guided By Voices is al een rollercoaster op zichzelf. Je wordt overspoeld met nieuw materiaal, en daarvan de krenten uit de pap vissen is soms een tergende aangelegenheid. In de tijd dat ondergetekende dit stuk schrijft, heeft Pollard waarschijnlijk alweer een vijftal songs geschreven in zijn provisorische thuisstudio. Er zit ongetwijfeld een parel van een popliedje tussen, maar onvermijdelijk ook een track waarvan je zegt: vond je dit echt het uitbrengen waard?

Muzikale zee om je in te verliezen
Het hoort bij de werkmethode van de man. Waar veel bands maandenlang werken aan smaakvol omlijste schilderijtjes, is Pollard meer van het snelle en ruwe schetsen. Throw shit at the wall and see what sticks. Je moet ervan houden, maar voor de liefhebber is het een muzikale zee om je in te verliezen en steeds weer nieuwe juweeltjes uit op te duiken.

Ikzelf kwam een aantal jaar geleden voor het eerst in aanraking met het fenomeen Guided By Voices. Een instant klik was er niet, maar ik was wel meteen gefascineerd door dit hele op zichzelf staande muzikale universum. De absurdistische teksten en platenhoezen, vaak collages die Pollard zelf ontworpen heeft, spraken tot de verbeelding en maakten direct duidelijk dat hier van pretentie geen sprake was. Het draait bij Pollard en co. volledig om het plezier en genot van muziek maken en beluisteren, creatief bezig zijn en kunst maken die jijzelf tof en interessant vindt, in tegenstelling tot produceren wat de hitlijsten van je verlangen.

 

Het is allerminst gepolijst en, op een paar uitzonderingen na, niet geschikt voor de radio, maar de man (en zijn entourage) heeft een eigen geluid, nee: een compleet eigen aesthetic gecreëerd, die tot op de dag van vandaag fans en muzikanten inspireert.

 

Nu is er natuurlijk helemaal niets mis met artiesten die commercieel succesvol zijn en het goed doen in de charts, maar wat mij aansprak aan het oeuvre van Pollard, was de eigenzinnigheid. De eigenwijsheid die sprak uit zijn bewuste keuze om de ruwe randjes en alle creaks & crackles te behouden in zijn werk. Het is allerminst gepolijst en, op een paar uitzonderingen na, niet geschikt voor de radio, maar de man (en zijn entourage) heeft een eigen geluid, nee: een compleet eigen aesthetic gecreëerd, die tot op de dag van vandaag fans en muzikanten inspireert.

Dit doet die mensen beseffen: ‘hey, ik hoef geen Jimi Hendrix te zijn om een toffe rockplaat te maken’. Een waardevolle les die hopelijk tot in de lengte van dagen interessante, frisse nieuwe muziek zal blijven opleveren.

 

Speciaal voor onze lezers maakten we een Spotify-playlist met een aantal persoonlijke GBV-favorieten: