De mensconstructies van Dave Bayley (Glass Animals)

Wanneer we Bayley bellen, is hij net op Pukkelpop. “Hi? Hallo? Sorry – ik kan je niet goed horen – wacht, ik verplaats me even naar een andere kamer, momentje.” Geluiden van voetstappen en mensen. Waar de ijle falset van voorzanger Dave Bayley op plaat vrijelijk rondwaait, worstelt deze zich met moeite uit de chaos van bezoekers.

“Ik bevind me in een ruimte zonder deur,” begint hij. “Er is geen deur. Ik hoor op dit moment mijn eigen stem, en buiten speelt een band exceptioneel luid. Ik ruik op dit moment vooral onze tourmanager, Allen. Hij ruikt naar…  Vreugde, vreugde en geluk!” Plotseling maakt een onverstaanbaar stemgeluid (is het Allan?) en Bayley lacht hard. “Op dit moment voel ik mijn ketting, een gouden munt aan een gouden ketting. En ik voel mijn kleren, ik voel dat ze mijn… bovenlichaam aanraken. Zojuist heb ik mijn tanden gepoetst en vlak daarna heb ik cappuccino gedronken, waardoor ik nu een flauwe mintkoffie-smaak in mijn mond heb.” Bayley vertelt nog even door over zijn observaties: over de vijfhonderd tourbussen die hij buiten ziet staan, en over hoe gelukkig zijn tourmanager er op dit moment uitziet. Over dat hij net The Chemical Brothers zag rondlopen, en over wat hij draagt: bruine dr. Martens, een blauwe broek en een oud baseball shirt.

Als hij is uitgeraasd, is het tijd voor de eerste vraag. Voor de draad ermee, vanwaar die opvallende titel How to be a Human Being? “Ik herinner me zelden dromen,” zegt Bayley, “maar op een zekere ochtend werd ik wakker en de eerste zin die in mijn hoofd opkwam was ‘how to be a human being’. Alle gedachtes die ik tot dan had over de plaat vatte die zin samen – dat het een mensenplaat moest worden, met verhalen, observaties en gesprekken. Dus ik onthield die zin en vertelde het aan de rest. Het klonk als de titel van iets wat al bestond, een boek of een film, bijvoorbeeld. Na enig speurwerk bleek dat niet zo te zijn, dus nu is het de titel van de plaat.”

Bayley’s creatieve werkwijze was ditmaal nogal opvallend, legt hij uit: de zanger nam namelijk stiekem gesprekken op van mensen met zijn telefoon. “Ik heb uren en uren aan gesprekken, spreektaal van taxichauffeurs, mensen die we hebben ontmoet na shows, op feestjes. Personen vertellen je de meest bijzondere dingen als ze denken dat ze je toch nooit meer zien – en ik raakte geobsedeerd over wat mensen eten, waar ze wonen, het meubilair, de kleren die ze dragen. Acht maanden geleden luisterde ik een aantal opnames terug, en ik ontdek ineens van alles: hoe mensen verhalen vertellen, hoe ze over zichzelf praten en de dingen die ze bewust verzwijgen of overdrijven. Ook als de verhalen over iemand anders gaan, onthullen ze iets over de persoon die ze vertelt.”

De nummers op How to be a Human Being zijn daarentegen niet direct afkomstig uit zijn telefoonopnames, vertelt Bayley. “Ik heb de manier gebruikt waarop mensen verhalen vertellen – stijl en structuur. De woorden die mensen gebruiken, en wat deze woorden zeggen over de mensen die ze gebruiken. Toen heb ik de karakters bedacht: voor elk nummer een ander.”

In de video van single Life Itself grijpt een in retrogeel getooide serveerster naar haar halsketting: een grijs glimmend hart. Ze tuurt in het nergens. Ze drukt het hart tegen haar onderlip. Ze serveert. Ze huilt. Dan klapt het refrein open met ronkende bongo’s en blazende synthesizers.

“We hebben veel in de Verenigde Staten gereisd,” legt Bayley uit. “Vaak maakten we een eetstop bij Amerikaanse diners. Ik wilde een karakter maken die de Amerikaanse eettentcultuur uitdraagt. Er zit een zekere romantiek aan het serveerster zijn: je ontmoet bepaalde mensen iedere dag en hoort hun verhalen. Het is een schone en tegelijk nerveuze wereld, die we kennen van het acteerwerk in Pulp Fiction en Twin Peaks. In de Amerikaanse diners gebeurt het, daar spelen de cruciale scenes zich af. De serveerster op onze plaat heeft trouwens haar eigen websites, met een hoop foto’s van Amerikaanse retrodiners.”

Als het aan Bayley ligt zal er altijd genoeg ruimte overblijven voor eigen interpretatie, dus ook de gepijnigde blik van de serveerster heeft een open uitgang: “Veel interessanter dan een definitieve, correcte verklaring.”En dus ook geen definitieve slotwoorden op plaatsluiter Agnes. Iemand die afscheidt neemt van het huidige, en vertrekt naar het volgende. Zuigende geluiden, kunstmatige percussie en een een refrein waarin Glass Animals het beeld van onder tot boven vol giet. “Toen ik het schreef wist ik dat dit het einde van de plaat zou zijn. Agnes is het zwartst. Verdriet, en dood en afscheid, daar gaat het over. Het was moeilijk om te schrijven. Ik refereer veel naar boeken, naar Slachthuis Vijf van Kurt Vonnegut en Alles is Verlicht van Jonathan Foer. Maar er is optimisme. Ik ging dus voor een vreemde combinatie van emoties.”

Op een ander nummer, Youth, zingt een moeder tot haar kind. “Weer een vreemde combinatie van emoties,” legt Bayley uit. “Het is gebaseerd op een hartverscheurend verhaal dat een vreemdeling tegen mij vertelde[JL1] . Over haar zoon. Het was het verdrietigste dat ik ooit heb gehoord, en ze stond op breken. Ik barstte bijna uit elkaar van binnen. Maar er was ook een gloedvolle herinnering, een hoopvolle. Ik kon dat zien, maar ik zou het niet kunnen uitleggen, niet zonder geluid, zonder muziek.”

In de bijgevoegde video schenkt de serveerster koffie. De melk die ze toevoegt trekt een misselijkmakend bleke vlek in het zwart. Dunne vingers op de retrokassa. Op de achtergrond, buiten het bewustzijn van de vrouw danst een kind van vijf. In een aantal scenes zoekt ze verdwaast het kind: binnen, buiten, bij de kamers. Binnen handbereik, maar altijd te laat. Dan struint de kleine mens met lege blik de weg af, de rug naar het motel gekeerd.

Treurig, maar niet zonder plastic fluiten, zwoele strandpercussie en de nasale engelenstem van Bayley. Dan zien we Glass Animals het podium opgaan: er zal gedanst worden.