De meditaties van grootmeester Jon Hopkins: “Het onderbewuste is altijd de sleutel”

Al bijna twintig jaar maakt Jon Hopkins muziek. Eerst als toetsenist van Imogen Heap, daarna als partner van Brian Eno en later als producer van onder meer Coldplay, King Creosote, Purity Ring, London Grammar en David Lynch. Tussendoor maakte de Brit nog wat mixtapes, soundtracks en remixes. Voor een Coldplay-single die gebouwd was rond een sample van Hopkins’ synthesizers, bijvoorbeeld. Kortom, Hopkins is een grootmeester wat experimentele elektro betreft. En toch houdt hij pas voor het eerst een persdag in Amsterdam, waar hij recentelijk nog tijd doorbracht in een psychedelische retraite, om persoonlijk tekst en uitleg te bieden over zijn muziek.

Singularity, de nieuwste telg in de familie, vraagt erom. Het persoonlijke doch abstracte album verkent Hopkins zijn ervaringen met trance, de Wim Hof-methode en meditatie, alsmede zijn liefde voor de natuur: “Het allerliefst zou ik als een kluizenaar leven.”

 

“Ik ben beïnvloed geraakt door het weer en de woestijn”
In een hotel vlakbij Amsterdam Centraal heeft Hopkins, die af en toe een soort verbaasde blik werpt op de voorbij razende auto’s, slechts een speciale soort thee bij om enig home comfort te bieden. Thuis, dat was Londen tijdens de opnamesessies van Singularity, maar vlak daarvoor nog Los Angeles, waarnaar Hopkins een paar jaar terug verhuisde om te herstellen van een hormonale kwaal waardoor hij chronisch vermoeid was. “Ik ben beïnvloed geraakt door het weer en de woestijn”, vertelt Hopkins. “Ik denk dat je dat hoort in de openheid van dit album. De vorige was veel claustrofobischer. De platen zijn wel verbonden, maar vooral heel anders qua tempo en verloop.” Het heeft alles te maken met de frisse wind die zijn verhuizing na Immunity (2013) deed waaien door de geest van Jon Hopkins.

In eerste instantie wilde het namelijk maar niet lukken iets interessants voor elkaar te krijgen. Hopkins begon in november 2015 aan Singularity en legde zich erop toe muzieksoftware Ableton onder de knie te krijgen. “Dat lukte uiteindelijk, maar ik maakte niets dat ik interessant genoeg vond.” Hopkins, die normaliter spaarzaam is met zijn tijd, neemt twee opdrachten aan: hij maakt een remix voor Disclosure en produceert de elektro-pop van London Grammar.

Het zijn projecten die ver van de sound liggen die Singularity uiteindelijk zal hebben, maar die wel het zaadje planten voor Hopkins’ nieuwe album. “De eerste sound die ik maakte én goed genoeg vond zit aan het begin van het nummer Neon Pattern Drum. Het is een gek geluidje dat zich langzaam maar zeker ontwikkelt tot een ritme. Het lijkt eerst net alsof er iets fout gaat. Net als met het ritme van Emerald Rush eigenlijk, dat verschuift steeds een beetje, net als de akkoorden. De snares zitten op de eerste en derde tel, dat is ook niet normaal. Ik schrijf zulke dingen meestal wel op de normale manier en verschuif ze daarna expres, om met verwachtingen te spelen. Toen ik die twee dingen geschreven had dacht ik: ‘And we’re off.'”

 

“Door de Wim Hof-methode ben ik gelukkiger en productiever”
Het loopt anders. Hopkins stoeit met het concept dat hij voor Singularity in zijn hoofd heeft. Alles moet en zal verbonden zijn, iedere noot en ieder akkoord. “Het frustreerde mij ontzettend hoe ingewikkeld het werd”, herinnert Hopkins zich. “Uiteindelijk besloot ik het roer om te gooien en alles op instinct te doen. Ik luisterde naar de nummers die ik gemaakt had en verbeterde de ene fout voor de andere. Dan ben je uiteindelijk klaar. Het is belangrijk om met een plan te beginnen, al is het maar zodat je het daarna aan stukken kunt scheuren.” Een klein deel van het plan bewaart Hopkins, zo verraadt Everything Connected. Singularity bevindt zich grotendeels in dezelfde toonsoorten en eindigt na een solo pianostuk op precies dezelfde noot als waarop het album begon. “Dat idee had ik al sinds ik 25 ben, maar het lukte me nu pas het uit te voeren”, lacht de Brit.

Verder laat Hopkins zich dus leiden door zijn onderbewuste en gebruikt hij zijn geest als een soort gereedschap. Een belangrijk rol is daarin weggelegd voor Hopkins’ ervaringen met meditatie en trans. “Ik heb een specifieke vorm van transcendentale meditatie geleerd die gebaseerd is op het herhalen van een mantra in je hoofd. Als je dat twintig of dertig minuten doet, krijg je heel diepe en vredige visioenen.” Begin 2017 maakte de Brit bovendien kennis met de methodes van de Nederlandse iceman Wim Hof, die met dank aan ademtechnieken en koudetrainingen bestand bleek tegen extreme omstandigheden. Hof beklom onder meer de Mount Everest met een uitrusting die bestond uit een korte broek en een paar sandalen. “Tegen het einde van 2016 was het album half af en keek ik ontzettend op tegen de maanden die het mij zou kosten om alles af te maken. Dan staar je soms wel acht of negen maanden achter elkaar naar een schermpje om de sound precies goed te krijgen. Toen ik Wim Hof hoorde in een podcast van Joe Rogan wist ik meteen dat ik zijn methode moest proberen. Een week later begon ik koud te douchen en merkte ik dat ik me gelukkiger voelde en productiever was.”

Dankzij zijn innerlijke rust durft Hopkins meer en meer op zijn improvisaties te vertrouwen. “Ik kon horen dat ik het album maakte uit liefde. Dat ik alles dat ik kan doen. Als mensen het nu nog steeds niks vinden, weet ik tenminste dat ik er alles aan gedaan heb.” Dat zelfvertrouwen uit zich op Singularity ook in de ongebruikelijke structuren die nummers hebben. Veel vreemder dan op Hopkins redelijk repetitieve eerder werk. “Een track als Luminous Beings begint hier en eindigt dáár. Vroeger schreef ik meestal eerst één sectie, dan een tweede en eindigde ik met een combinatie van die twee. Dat lineaire heb ik nu volledig losgelaten.”

 

“Ik heb een diepgewortelde behoefte aan bomen en bergen”
De manier waarop meditatie verbonden is met Hopkins’ liefde voor natuur staat verborgen op de hoes van Singularity. Wie zijn ogen dichtknijpt, ziet daarop een sterrenstelsel dat in de lucht zweeft. “Het is eigenlijk het scheikundige symbool voor de moleculaire structuur DMT. Dat is het actieve ingrediënt van Ayahuasca. Ken je dat? Het is een drankje dat de inheemse volkeren van de Amzone al duizenden jaren drinken. Het is een mengelmoes van planten dat helende doelen dient, maar tegelijkertijd visioenen veroorzaakt. Het lijkt een beetje op magic mushrooms, een soort natuurlijke psychedelische ervaring.” Hopkins kan het weten: in aanloop naar Singularity spendeert hij een tijdje in een retraite vlak buiten Amsterdam, waar het gebruik van truffels volledig gefaciliteerd werd. De visioenen die de producer er heeft leiden ertoe dat het contrast tussen de destructieve energie van de stad en de rust van de ongerepte natuur een van de belangrijkste thema’s van Singularity wordt. Onbewust, vanzelfsprekend. “Toen ik op het album terugkeek, zag ik waar het over ging. Ik heb mijn hele leven in steden gewoond, maar ik heb een diepgewortelde behoefte aan bomen en bergen.”

Daarom wendt Hopkins zich tussen zijn computersessies door tot veldopnamen die hij verzameld had en verstopt hij die, diep in de vezels van Singularity. “Ze zijn niet zo makkelijk te vinden, hè? Op de titeltrack hoor je een donderslag die ik buiten m’n studio opnam. Hij is eigenlijk best hard, maar ook heel laag. Ik heb hem gestemd naar de baslijn, daardoor hoor je hem niet meer zo goed. Op Recovery hoor je het geluid van een scops owl. Ik ben nogal een vogelaar en dit is een van mijn favoriete uilsoorten. Een vriendin van mij hoorde hem toen ze op vakantie was in Griekenland en stuurde mij een opname. Ik was toevallig aan dat nummer aan het werken toen ik het afspeelde. Het bleek de finishing touch.” Wie stemmen hoort op Singularity, wordt overigens ook niet gek. Hopkins gebruikte boodschappen die goede vrienden hem stuurden op z’n verjaardag als muisstille achtergrondkoortjes.

De meest duidelijke samenvatting van Singularity en zijn relatie tot meditatie en natuur, is misschien wel de betoverende videoclip van het als single vooruitgesnelde Emerald Rush. Daarin volgen we een jongen op zijn reis door het bos, geleid door een soort glimwormen. Ze brengen hem uiteindelijk naar hun grot, waar de hoofdpersoon opgaat in een zee van de vreemde vuurvliegjes en er zelf in eentje veranderd. “Goed hè?”, glundert Hopkins. “Ik had het idee voor het bos en de jongen, de animators Robert Hunter en Elliot Dear hebben dat razendsnel omgezet tot een volledig verhaal. Daarna was ik eigenlijk alleen nog betrokken bij het kleurenpalet en het matchen van de beelden en de muziek. De belangrijkste verandering die ik door wilde voeren had te maken met de scene waarin de jongen zich in de grot bevindt. Robert en Elliot hadden bedacht dat hij het water in geleid zou worden door de vuurvliegjes. Dat kwam niet overeen met het karakter dat ik in mijn hoofd had. Ik wilde dat hij zich zonder enige vorm van twijfel in het onbekende zou storten, niet bang zijn om het lot in de ogen te kijken. Daar draait de muziek op dit album ook om: euforie en overgave.”

Singularity is uit via Domino Records. Jon Hopkins staat op vrijdag 29 juni op Down The Rabbit Hole en op zaterdag 20 oktober in een uitverkocht Paradiso tijdens ADE.