Courtney Marie Andrews: “Het is belangrijk je eigen medeleven en vriendelijkheid te erkennen” 

Op de hoes van haar nieuwste album May Your Kindness Remain ligt Courtney Marie Andrews languit op een bank, doelloos starend naar de TV. Het boek op de grond staat halverwege open. De foto schildert bepaald geen opzichtig beeld: eerder het soort leefsituatie waarin veel Amerikanen onder de armoedegrens zich nu bevinden. Apathisch, onder valse voorwendselen en in totale wanorde.  

Terwijl de polemiek en wantrouwen rondom Amerika zijn kookpunt lijkt te hebben bereikt onder Donald Trump, komt Andrews met een rijk album dat nog steeds gelooft in het goede menselijke gebaar. Inmiddels draait de Amerikaanse singer-songwriter een dikke tien jaar mee, dat terwijl ze de dertig nog niet eens gepasseerd is. Geïllustreerd met een rijk en fijnzinnig palet van soul, country, gospel en folk neemt Andrews je mee naar de schuchtere dorpsgemeenschappen, armoede in de werkklasse, beschonken stamgasten, verlaten woestijngebieden en roerige relaties. 

Niet met cynisme, maar – heel bewust – met een volle scheut optimisme en verlangen. Andrews is een doorleefde autonome verteller, een artiest die alle stoten en obstakels wel een keertje heeft moeten incasseren en overbruggen. Niets nieuws aan de horizon dus: “I like you honey/Being with you is like being alone/I like it when I have to call you a second time,” zingt ze op I’ve Hurt Worse.  Deze nummers kunnen feitelijk door ieder persoon – man of vrouw – gezongen worden, en niets aan verbeeldingskracht of betekenis inboeten.  

We ontmoeten Andrews in het befaamde Amsterdamse Backstage Hotel voor een gesprek over haar punkrockverleden, gebroken gezinnen, onrealistische dromen, reizen en space ukelele’s. 

Wat is het oudste liedje dat je nog in je repertoire hebt? 
“Het oudste liedje dat ik nog speel is Woman Of Many Colors van het album From My Page. Ik ben altijd heel trots geweest op die tekst. Het nummer is een soort persoonlijk zelfportret. Ik was heel introspectief destijds, en veel liedjes die ik schreef gingen over mezelf. Woman Of Many Colors gaat over het soort vrouw die ik aspireer te zijn. Ik ben van oorsprong erg besluiteloos, ik voel me altijd een vis uit het water, ik ben vaak moeilijk te bereiken…  die eigenschappen maken mij de persoon die ik ben.”

 

“Ik ben van oorsprong erg besluiteloos, ik voel me altijd een vis uit het water, ik ben vaak moeilijk te bereiken…  die eigenschappen maken mij de persoon die ik ben”

 

“Toen ik jonger was, voelde elk liedje dat ik schreef als een dagboeknotitie. Nu verken ik de grotere concepten in liedjes. Soms heb ik inspiratie nodig, maar soms ook helemaal niet. Als zelfverzekerde schrijver is het een enorme vreugde te beseffen dat je gewoon op elk moment een liedje kunt schrijven. Zo’n ‘magische openbaring van inspiratie’ is altijd fijn. Maar als ik nu een paar minuten voor mezelf zou hebben, kan ik hier en nu prima een liedje schrijven. In het verleden had ik dat nog niet door.”

In verscheidene interviews verklaar je dat je liedjes schrijft met een tijdloos gevoel. Wat versta je hier precies onder? Heb je dat moeten ontwikkelen?  
“Dat heb ik inderdaad moeten ontwikkelen. Maar ik had van nature een interesse voor liedjes schrijven. Ik heb het mezelf aangeleerd. Om de regels te snappen, moesten die regels eerst gebroken worden. Ik begon als 15-jarige tiener te spelen in een feministische punkband. Tijdens de repetities ontdekte ik dat ik liedjes kon schrijven. Zelfs toen vertelden mensen dat ik een folky stemgeluid had, vooral wanneer ik slechts met akoestische gitaar speelde. Dat leidde me tot de muziek waar ik nu naar luister.”

“In Phoenix, Arizona, waar ik destijds woonde, was de muziekscene marginaal. Punk was zo’n beetje het enige alternatief voor Top 40-muziek. In die tijd kreeg ik pas voor het eerst internet, dus ik ontdekte nieuwe artiesten in een hoog tempo, van punk tot country tot folk. Maar als kind hoorde ik ook veel radiovriendelijke country, omdat mijn moeder daar altijd naar luisterde.”

Wat vond je specifiek aantrekkelijk aan punkmuziek? De teksten, de boodschap? Of de bevlogen energie? 
“Het was muziek gemaakt op puur gevoel en emotie, en als jonge artiest kon je daar een hoop onbehouwen gevoelens in kwijt. Dat aspect dus, maar ook het saamhorigheidsgevoel, het idee dat je nergens bij hoeft te horen. Op school was ik altijd het buitenbeentje. De jonge punkers wilden hun leven op eigen manier inrichten, en dat vond ik interessanter. Het was niet veilig, en dat zocht ik dus ook niet op! Nu ik erop terugkijk, besef ik dat ik lang niet alle emoties kon verkennen in punkrock als in de muziek die ik nu schrijf. Vooral in tekstueel opzicht. Het blijft vaak hangen op een bepaald, overheersend gevoel.” 

 

“Een groot deel van May Your Kindness Remain gaat over armoede op het platteland, de radicale veranderingen in Amerika, haar obsessies met hebzucht en materialisme”

 

Ik heb veel rootsy muzikanten geïnterviewd die in punk begonnen: Hiss Golden Messenger, Hurray For The Riff Raff, laatst Damien Jurado nog. Punk ontleedt en herschept niet alleen muzikale grenzen, maar ook stelsels van normen en waarden. Hoe heb jij dat ervaren? En hoe reageerde jouw nabije omgeving hierop? 
“Ik ben in een gebroken gezin opgevoed, door mijn moeder. Ze moest vaak twee baantjes nemen om mij te kunnen onderhouden. Dus zij kon er niet zo gek veel tegenin brengen. Zolang ik niet in de jeugdgevangenis terecht kwam… Goed, ik werkte mezelf best vaak in de nesten (lacht). Maar mijn moeder bleef er open en tolerant onder. Ze heeft me nooit ontmoedigd. Ik heb dus geen traditionele strikte opvoeding gehad. Mijn moeder gaf me voldoende vrijheid om alles zelf uit te vogelen. Ze zette me ook af bij bandrepetities. Het is fijn… ik denk niet dat ik had kunnen overleven zonder die instelling.”

In deze roerige tijden is May Your Kindness Remain een sterke overkoepelende titel. Waarom is ‘kindness’ het uitgaanspunt voor deze plaat? 
“Ik denk dat dát uiteindelijk het streven is van ieder mens, of ze het zelf beseffen of niet. Maar soms kom je op het dwaalspoor terecht. We hebben immers allemaal onze zwaktepunten en fouten. Maar kindness kun je op ieder moment oproepen, want het zorgt ervoor dat je je compleet voelt als mens. Althans, voor mij als persoon is dat zo. Een groot deel van May Your Kindness Remain gaat over armoede op het platteland, de radicale veranderingen in Amerika, haar obsessies met hebzucht en materialisme. Het is daarom belangrijk om je vermogen voor medeleven en vriendelijkheid te erkennen… dat alleen al kan je troost bieden!”

Het kost ook veel energie en kracht om vriendelijk te blijven. Vooral nu.  
“Exact. De plaat draagt dat echter niet aan de luisteraar op, maar legt eerder in op de hoop dat vriendelijkheid overwint.”

Als rondtrekkende muzikant communiceer je elke dag met onbekenden. Het is wel grappig, de eerste impulsen bij het ontmoeten van iemand is vaker beleefdheid en vriendelijkheid dan achterdocht. Terwijl men online vaak in het wilde weg wantrouwen en vooroordelen spuit. 
“Het is makkelijk om te schuilen op het internet inderdaad, om dingen te zeggen die op korte termijn goed voelen. Maar uiteindelijk juist niet. Ik schreef Kindness Of Strangers nadat ik hoorde dat een aantal muzikanten die ik kende zelfmoord hadden gepleegd. Op zo’n moment kan een vriendelijke glimlach van een stamgast in een café een wezenlijk verschil maken. Mijn familie – mijzelf incluis – kampte in het verleden veel met depressie en geestesziekte. Dus ik kan mij daarin verplaatsen. Daar gaat het liedje ook over: het willen sluiten van menselijke connecties, ook met personen die je pas net hebt ontmoet.”

Het is vreemd dat we deze situaties nog steeds niet vanzelfsprekend lijken te vinden. Dit album lijkt die eerste barsten en scheuren te willen overbruggen. Muzikaal is alles ongelooflijk rijk gearrangeerd, dat in scherp contrast met jouw observerende, in de realiteit geaarde teksten. 
“Met Honest Life wilde ik een rauwere plaat maken zonder overbodige franjes. Het moest ook niet geheel akoestisch worden, maar zodanig spaarzaam dat je wel die impressie kreeg. Voor dit album haalde ik veel Motown-platen uit de kast… ik luisterde naar gospel en soul. Iets dat verschilde van mijn eigen referentiekaders, muziek die ik nog moeilijk kon plaatsen. May Your Kindness Remain is daardoor ook een vreemde mix van stijlen, niet helemaal country, niet helemaal rock. Niet helemaal gospel. Ik wil nooit dezelfde plaat maken als in het verleden.”

“(Producer) Mark Howard heeft gewerkt aan mijn favoriete platen van mijn favoriete artiesten: Emmylou Harris, Tom Waits, Willie Nelson, Bob Dylan. Mark was voor lange tijd de hoofdtechnicus van Daniel Lanois. Hij is heel goed met songwriters die een eigen stem hebben. Traditioneel neemt hij platen altijd op in een huis. Hij vroeg mij aan de telefoon waar ik May Your Kindness Remain wilde opnemen, en ik zei Los Angeles. Dus we zochten een huis uit om te huren en maakten samen een plaat. Ik had alle nummers van tevoren al klaarliggen. Hij vroeg de muzikanten vaak om spontaan iets nieuws in het arrangement te introduceren en dat vond ik heel prettig. Er waren ook specifieke elementen waarbij ik moest stampen met mijn voet om deze erin te houden.”

Zoals? 
“Mark en ik zitten grotendeels op een lijn. In het verleden heb ik met producers gewerkt die per se de touwtjes in handen willen hebben. Mark is dat in zekere zin ook, maar toch heel anders en vrij. Hij werkt heel snel, zodanig dat je nauwelijks kunt stilstaan om na te denken, en gooit muzikanten in interessante situaties. Hij produceert en neemt op in een hoog en wederkerig tempo. Maar op sommige momenten moest ik mijn zin echt doordrammen. In één nummer zit bijvoorbeeld een ukelele… en ik háát ukuleles! Dus ik kwam met de suggestie om hem door een effectenbak te halen met allerlei microfoons, zodat het niet meer klinkt als een ukelele. In de album credits staat het beschreven als de ‘Space Uke’. (lacht)”

Met Donald Trump aan het roer lijkt het populairder dan ooit om de American Dream – de illusie van een welvarend leven – neer te sabelen. Nummers als ‘Border’ en ‘Two Cold Nights’ behouden een zekere sierlijkheid van het dagelijks leven binnen de periferie, ook al is het plaatje dat je beschrijft niet altijd even mooi.  
“Ik voel mij tegenwoordig genoodzaakt om uit alles wat ik tegenkom een sprankeltje hoop te halen. Ik ben van nature geen pessimist. Zelfs mijn meest duistere songs worden getekend door een bepaald verlangen. Toen ik nog achter de bar werkte, zag ik overal mensen die nog steeds naïef geloven in de American Dream. Mijn hele leven ben ik omringd door mensen die iedere dag – iedere dag – loterijtickets kopen bij de Circle K (Amerikaanse supermarktketen, red.). Gokverslaafden, mensen die blijven geloven dat die begeerde droom uitkomt. Terwijl de meeste inwoners niet of nauwelijks de huur kunnen betalen. Veel van dit besef is ontstaan door verhalen van dronken stamgasten achter de bar.”

Had jij aanvankelijk een romantisch idee van het algehele muzikantenbestaan? 
“Oh, absoluut. Ik dacht in het begin dat alles vanzelf op zijn plek zou vallen. (Licht sarcastisch lachend) Gewoon een slaapzak meenemen in de trein, en denken dat je eindigt in een paleis in Beverly Hills! Iedereens droomt weleens dat soort onrealistische dromen. Maar als je ouder wordt besef je dat je niet meer dan je best kunt doen. Momenten delen met vrienden, familie en geliefden, dat weegt op een gegeven moment zwaarder dan de rest. Dat zijn dingen die zich pas met de tijd mee openbaren, dingen waarop je aanvankelijk niet alles inzet. Maar ook dan blijf je altijd valse verwachtingen hebben. Die eindigen vaak met teleurstelling. Het leven is een eindeloze cyclus van dingen leren en ondervinden.”

 

“Ik voel mij tegenwoordig genoodzaakt om uit alles wat ik tegenkom een sprankeltje hoop te halen. Ik ben van nature geen pessimist“

 

Je bent nu 27, wat nog relatief jong is, dat terwijl je al meer dan 10 jaar in het circuit meedraait. Sommige artiesten sterven jong, andere verliezen de passie en kiezen voor een simpeler bestaan. Om het leven als vrouwelijke muzikant te onderhouden moet je echter incasseren. Producers die per se het grootste veer in hun reet willen, geluidsmannen die jouw aanwijzingen niet serieus nemen. Door blijven gaan vergt een zekere koppigheid, mij dunkt. 
“Zeker, maar dat gaat gepaard met het besef dat ik niets anders kán doen. Ik was niet bepaald een goeie barvrouw. Ik kon beter met mensen praten dan dat ik hun biertjes kon tappen. Ik stop gewoon zoveel tijd en moeite in muziek maken, dat het op dit punt zonde is om terug te krabbelen naar iets anders.”

Je hebt een half jaartje in België gewoond. Heb je het onderweg zijn leren waarderen? Ben je daardoor jouw achtergrond als Amerikaan juist meer of minder leren waarderen? Dit is echt een Amerikaanse plaat in hart en nieren.  
“Ja, juist meer. Het raakt in ieder geval bewuster wat er precies in Amerika gebeurt. Je stuit op allerlei meningen van mensen die zelf nooit een voet getreden hebben in het land. Of een andere perspectief meemaken dat afwijkt van hun eigen wereldbeeld. Ik wil graag geloven – ook al weegt mijn mening niet zwaarder dan de rest – dat ik er een breder dan gemiddelde kijk aan overhoud. Muzikanten die veel op reis zijn ontwikkelen sowieso een breder perspectief. Uiteindelijk is Amerika het land waar ik vandaan kom, dat mij als persoon vormt.”

Je had het net over een cyclus van leren en ondervinden. Betrap je jezelf er soms stiekem op, dat je je afvraagt waar je loopbaan eindigt? 
“Ik doe en laat alles nog voornamelijk op intuïtie, dus het is lastig om verder kijken dan dit jaar. Dit album belichaamt mijn leven momenteel, dus ik durf even niet verder te kijken. Ik heb slechts vage visioenen van het leven in een mooi huis. Maar niet in mijn nabije toekomst.”

Verwijst ‘This House’ naar een specifiek huis?  
“Het liedje verwijst naar verschillende huizen. Maar in ieder huis waar ik ooit in heb gewoond was er wel iets kapot. Omdat ik leefde met een moeder die constant werkte, was er altijd iets dat gerepareerd moest worden. Ik verbleef onlangs bij een vriendin. Zij overhandigde een lijst met instructies voor alles wat ik kon gebruiken in het huis. Als ik de magnetron moest gebruiken, moest ik oppassen dat de boel niet vonkte. De deur moest je stevig heen en weer wrikken om te kunnen openen. De tegels zijn vies… nou, dat soort dingen dus. Ik moest er bij mezelf een beetje om lachen: ‘Hier voel ik mij dus thuis!’”

May Your Kindness Remain is nu uit bij Loose Music/uit eigen beheer. Courtney Marie Andrews staat op 14 april in Bitterzoet, en twee dagen later, op 16 april, in AB te Brussel.